صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟

صندوق قابل معامله (ETF) ارز دیجیتال چیست؟ از صندوق بیت کوین چه می‌دانیم!

اگر چند صباحی از حضور شما در دنیای ارزهای دیجیتال گذشته باشد، حتماً با اصطلاح صندوق قابل معامله (ETF) برخورد داشته‌اید. صندوق ارز دیجیتال از جمله بیت کوین که به تازگی تصویب شده است از دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری در دنیای رمزارزها است که به باور بسیاری ریسک کمتری دارد. در ادامه این مقاله از رمزینکس به بررسی همه جوانب این صندوق‌ها خواهیم پرداخت.

صندوق قابل معامله یا ای تی اف (ETF) چیست؟

ای تی اف (یا صندوق قابل معامله) یک ابزار مالی تنظیم شده است که قیمت آن وابسته به ارزش دارایی‌های پایه آن است. به عنوان مثال، قیمت صندوق طلا به ارزش ذخایر طلا بستگی دارد. به همین ترتیب قیمت ای تی اف نفت، یا شاخص سهام یا رمز ارزها به ترتیب بر اساس ارزش نفت، شاخص سهام یا دارایی‌های رمز ارزی تعیین می‌شود.

درست مانند سهام شرکت‌ها، صندوق قابل معامله را می‌توان در صرافی‌های رگوله شدن در سراسر جهان معامله کرد، کاری که همین الان هم انجام می‌شود. این امر به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد ای تی اف ها را از طریق حساب‌های کارگزاری خود معامله کنند.

هدف اصلی از ایجاد صندوق قابل معامله داشتن ابزاری مالی است که ارزش آن به ارزش یک دارایی پایه گره خورده است. در این حالت سرمایه گذار مجبور نیست برای سرمایه‌گذاری روی یک دارایی مستقیماً آن دارایی واقعی را بخرد.

به عنوان مثال اگر سرمایه گذار بخواهد در صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ طلا سرمایه‌گذاری کند اما نخواهد خود این دارایی را به صورت فیزیکی در اختیار بگیرد می‌تواند از طریق خرید صندوق طلا که قیمت آن وابسته به قیمت طلای واقعی است به هدفش برسد.

شاید در این تعریف شما متوجه یکی از نقاط منفی ای تی اف‌ها شده باشید اما در ادامه این راهنما بیشتر به مزایای ای تی اف‌ها به ویژه در زمینه بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال اشاره می‌کنیم.

صندوق قابل معامله (ETF) ارز دیجیتال چیست؟

برای پاسخ به آن باید کمی به عقب‌تر برگردیم. صندوق قابل معامله یا ای تی اف (ETF) یک ابزار مالی است که ارزش دارایی خاص یا مجموعه‌ای از دارایی‌های پایه را دنبال می‌کند. مزیت اصلی این صندوق‌ها این است که سرمایه گذاران می‌توانند بدون نیاز به خرید دارایی‌های فیزیکی جدید به سبد سرمایه‌گذاریشان تنوع ببخشند.

دقت کنید که صندوق قابل معامله ارز دیجیتال از جمله بیت کوین و اتریوم با تمامی مزایایی که دارند، فعلا در دسترس ما ایرانیان نیست و یا دسترسی به آنها بسیار دشوار است.

برای مثال، قیمت صندوق قابل معامله طلا به ارزش ذخایر طلا گره خورده است. همچنین، قیمت یک ای تی اف ارز دیجیتال به ارزش یک یا چند دارایی رمزنگاری شده بستگی دارد و ای تی اف بیت کوین فقط به قیمت بیت کوین وابسته است.

نکته مهم این است که ای تی اف‌ها بیشتر در بازارهای بورس سنتی معامله می‌شوند تا صرافی‌های ارزهای دیجیتال.

در حال حاضر در چندین کشور امکان معامله کردن ای تی اف بیت کوین فراهم شده است. بسیاری از این صندوق‌ها در سال جاری در کانادا، برزیل، اروپا و دبی راه اندازی شده‌اند.

اما تأیید شدن صندوق‌های رمز ارزها توسط سازمان بورس آمریکا موجب دلگرمی علاقمندان به ارزهای دیجیتال شده و به پذیرش گسترده ای تی اف‌های رمز ارزها در سراسر جهان دامن می‌زند و همچنین مشروعیت بیشتری به ارزهای دیجیتال می‌بخشد.

تأیید شدن این صندوق‌ها از سوی سازمان بورس آمریکا نه تنها به این دلیل بسیار مهم است که ایالات متحده بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین بازار مالی جهان است بلکه یکی دیگر از دلایل اهمیت آن این است که پس از سرکوب شدن ماینرها و معامله‌گران بیت کوین توسط کشور چین در ماه مه امسال، حالا آمریکا بیشترین سهم از استخراج بیت کوین در جهان را به خود اختصاص داده است.

صندوق ارز دیجیتال چگونه کار می‌کند؟

جذابیت اصلی صندوق قابل معامله رمز ارزها این است که دقیقاً مانند ای تی اف‌هایی عمل می‌کنند که توسط دارایی‌های سنتی پشتیبانی می‌شوند. صندوق ارز دیجیتال به دو شکل عرضه می‌شوند:

پشتوانه فیزیکی

برای ایجاد این نوع ای تی اف رمز ارزی، یک شرکت مدیریت دارایی باید مقداری کوین واقعی را از بازار خریداری کند، همان‌طور که در ای تی اف‌های سنتی اقدام به خرید سهام می‌کند. سپس این شرکت می‌تواند صندوقی ایجاد کند که ارزش آن وابسته به ارزش دارایی‌های رمز ارزی باشد و آن را برای معامله در بازار بورس لیست کند. اگر ارزش کوین‌های موجود در صندوق ای تی اف افزایش یابد ارزش سرمایه‌گذاری شخص نیز افزایش می‌یابد.

پشتوانه فیوچرز

در این نوع ای تی اف سهام صندوق نه بر اساس کوین‌های واقعی بلکه بر اساس قراردادهای فیوچرز (آتی) رمز ارزها هستند. قرارداد آتی صرفاً توافقی برای خرید یا فروش یک دارایی با قیمت از پیش تعیین شده در زمان معین در آینده است.

این نوع صندوق ارز دیجیتال نسبت به ای تی اف‌های با پشتوانه فیزیکی ریسک کمتری دارند زیرا در آن هیچ دارایی فیزیکی خریداری نمی‌شود در نتیجه نیاز به محافظت از دارایی وجود ندارد. طبق گزارش‌ها، سازمان بورس آمریکا قرار است این نوع ای تی اف بیت کوین را تایید کند.

مزایای صندوق ارز دیجیتال

سهولت: در زمینه رمز ارزها بزرگ‌ترین مزیت ای تی اف نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم این است که سرمایه گذاران مجبور نیستند خود دارایی اصلی را خریداری و نگهداری کنند.

اگرچه صرافی‌های ارزهای دیجیتال خرید و فروش رمز ارزها را در چند سال گذشته آسان کرده‌اند اما مواردی مانند راه اندازی کیف پول‌های دیجیتال و درک نحوه عملکرد کلیدهای خصوصی و عمومی همچنان مانعی برای پذیرش رمز ارزها در مقیاس بزرگ است.

ای تی اف‌های ارزهای دیجیتال به سرمایه گذاران این امکان را می‌دهند که از طریق حساب‌های کارگزاری فعلی‌شان از این کلاس جدید از دارایی‌ها سود کسب کنند.

ایمنی بیشتر: از آنجا که ای تی اف‌ها در صرافی‌های سنتی معامله می‌شوند همگی کاملاً رگوله شده هستند. این بدان معناست که نهادهای نظارتی می‌توانند عملکرد آنها را زیر نظر گرفته و تحلیل کنند و جلوی دستکاری قیمت در بازارهای ای تی اف را بگیرند. با این حال، قیمت دارایی پایه همچنان ممکن است

در صرافی‌های ارزهای دیجیتال رگوله نشده دستکاری شود. صرافی‌ها و کیف پول‌های ارزهای دیجیتال مستعد حملات هکرها و سرقت نیز هستند. سرمایه گذاران در ای تی اف‌های رمز ارزها نگران این خطرات نیستند زیرا هیچ رمز ارز واقعی در اختیار ندارند. به علاوه، در ای تی اف‌های پشتوانه فیوچرز حتی خود صندوق هم هیچ ارز دیجیتالی ندارد.

ارزان‌تر بودن: خریدن مجموعه‌ای بزرگ از ارزهای دیجیتال یک فرایند طولانی و پیچیده است که شامل بازکردن حساب در چندین صرافی ارزهای دیجیتال و داشتن کیف پول‌های دیجیتالی متعدد است.

در صندوق ارزهای دیجیتال، سرمایه گذار می‌تواند از طریق یک سرمایه‌گذاری بر روی چندین رمز ارز – هرچند به صورت غیرمستقیم – سرمایه‌گذاری کند. کارمزدهای ای تی اف نیز به طور کلی کمتر از کارمزدهای صندوق‌هایی است به صورت سنتی مدیریت می‌شوند.

معایب صندوق ارز دیجیتال

انتخاب محدود: در حال حاضر تعداد کمی از این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاری وجود دارد. اما اگر سازمان بورس آمریکا به فعالیت صندوق قابل معامله (ETF) رمز ارزها مجوز بدهد این شرایط می‌تواند به سرعت تغییر کند.

محدود بودن انتخاب در سطح خود دارایی نیز وجود دارد. ای تی اف‌های سنتی شامل طیف وسیعی از اوراق بهادار برای به حداقل رساندن ریسک هستند. اما در بیشتر ای تی اف‌های رمز ارزها امکان سرمایه‌گذاری بر روی تنها چند ارز دیجیتال وجود دارد.

خطرات مربوط به رمز ارزها: اگرچه ای تی اف‌ها از جهاتی امن‌تر از سرمایه‌گذاری مستقیم روی خود ارزهای دیجیتال هستند اما به هر حال بسیاری از خطرات این دارایی در ای تی اف‌ها هم وجود دارد.

ارزهای دیجیتال و در نتیجه ای تی اف‌های آنها پرنوسان و بی ثبات هستند. در هر صندوق با پشتوانه فیزیکی علاوه بر خرید و نگهداری ارزهای دیجیتال باید سایر خطرات مربوط به رمز ارزها مانند هک شدن را مدیریت کرد.

شاید یک عهدشکنی؟ به باور طرفداران پروپا قرص ارزهای دیجیتال این دارایی‌ها از سرمایه دارندگان در مقابل کاهش ارزش پول فیات و بانک‌های مرکزی و دولت‌های حامی آن محافظت می‌کنند.

اما برخلاف این ویژگی رمز ارزها، ای تی اف بیت کوین طبق تعریف توسط دولت رگوله شده و سرمایه گذاران نیز در واقع هیچ ارز دیجیتالی نمی‌خرند.

صندوق (ETF) بیت کوین چیست؟

ای تی اف (ETF) یا صندوق بیت کوین مشابه مورد بالا است اما ارزش آن به طور خاص به قیمت بیت کوین وابسته است. سرمایه گذاران از طریق ای تی اف می‌توانند بدون نیاز به خرید بیت کوین واقعی و نگرانی در مورد خطرات مرتبط با خرید و نگهداری آن از نوسان‌های قیمتی این رمز ارز کسب سود کنند.

دلیل به وجود آمدن صندوق بیت کوین

برخی از منتقدان استدلال کرده‌اند که تشکیل صندوق قابل معامله (ETF) بیت کوین ضروری نیست زیرا سرمایه گذاران می‌توانند خود بیت کوین را خریده و مستقیماً روی آن سرمایه‌گذاری کنند.

اگرچه این استدلال منطقی است اما در آن به سرمایه گذاران سنتی‌تر یا شاید کسانی که اطلاعات کمتری در زمینه فناوری دارند و می‌خواهند روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند توجه نشده است.

این افراد به کمک صندوق بیت کوین می‌توانند بدون نیاز به یادگیری اطلاعات پیچیده مربوط به کیف پول بیت کوین، عبارت‌های بازیابی و کلیدهای عمومی و خصوصی به سادگی روی بیت کوین سرمایه‌گذاری کنند.

طبق گزارش «وضعیت ارزهای دیجیتال در بریتانیا» که توسط صرافی جمینای در ۲۰۲۱ انجام شد ۲۷/۵ درصد از افراد گروه سنی بین ۱۸ تا ۲۴ سال روی ارزهای دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این در حالی است که تنها ۷/۴ درصد از افراد ۵۵ ساله و بیشتر روی این دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کرده بودند.

بررسی دقیق‌تر سرمایه گذاران بر اساس شغل آنها نشان داد که از ۱۰ بخش برتر، بیشترین سرمایه گذاران از صنایع فناوری اطلاعات و مخابرات و با فاصله کم از صنایع معماری و مهندسی بودند. این وضعیت ممکن است نشان دهنده ارتباط مستقیم بین میزان سرمایه‌گذاری روی رمز ارزها و میزان آشنایی سرمایه گذاران با فناوری باشد.

ارائه شدن صندوق قابل معامله بیت کوین در بورس‌های بزرگ سهام می‌تواند ورود سرمایه گذاران احتمالی بیشتر از طیف‌های مختلف را تسهیل کند. در این شرایط سرمایه بیشتری وارد اکوسیستم بیت کوین شده و جایگاه بیت کوین به عنوان یک دارایی استاندارد برای سرمایه‌گذاری بیش از پیش تثبیت می‌شود.

مزایای صندوق (ETF) بیت کوین

سرمایه گذاران با سرمایه‌گذاری در ای تی اف بیت کوین می‌توانند بدون کسب اطلاعات درمورد نحوه عملکرد بیت کوین، ثبت نام در صرافی ارزهای دیجیتال و خطرات مرتبط با مالکیت مستقیم بیت کوین از نوسانات قیمت این رمز ارز بهره‌مند شوند.

از جمله این خطرات این است که بیت کوین را باید در کیف پول نگهداری کرد و اگر سرمایه گذار رمز عبور آن را فراموش کند دارایی‌اش را برای همیشه از دست خواهد داد. ای تی اف بیت کوین روند سرمایه‌گذاری روی بیت کوین را ساده می‌کند.

در ای تی اف امکان نگهداری بیش از یک دارایی وجود دارد. به عنوان مثال، ای تی اف بیت کوین می‌تواند شامل بیت کوین، سهام اپل، سهام صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ فیسبوک و … باشد؛ در نتیجه سرمایه گذار می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش داده و سبد متنوعی از انواع سهام تشکیل دهد.

با توجه به اینکه بیت کوین غیر رگوله و غیر متمرکز است اکثر پناهگاه‌های مالیاتی و صندوق‌های بازنشستگی جهان اجازه خرید بیت کوین را نمی‌دهند. از سوی دیگر، معاملات ای تی اف بیت کوین در صرافی‌های سنتی به احتمال زیاد توسط سازمان بورس آمریکا تنظیم شده و واجد شرایط بهره وری مالیاتی است.

معایب صندوق قابل معامله بیت کوین

ای تی اف‌ها معمولاً در مقابل خدمات خود از سرمایه گذاران هزینه‌های مدیریتی دریافت می‌کنند. در نتیجه داشتن مقدار قابل توجهی از سهام در ای تی اف بیت کوین ممکن است به مرور زمان کارمزدهای مدیریتی زیادی را به دنبال داشته باشد.

1. عدم تطابق ارزش ای تی اف با قیمت دارایی پایه

اگر چه ارزش ای تی اف‌ها به قیمت دارایی پایه، در این مورد بیت کوین، بستگی دارد اما ممکن است در این صندوق‌ها دارایی‌های متعدد دیگری برای متنوع سازی سبد نگهداری شود.

در چنین شرایطی ممکن است افزایش ۵۰ درصدی قیمت بیت کوین به دلیل وجود دارایی‌های دیگر در سبد سهام به طور دقیق در ارزش صندوق قابل معامله در بورس منعکس نشود زیرا ارزش سایر سهام متناسب با بیت کوین افزایش نیافته است. بنابراین، اگرچه صندوق قابل معامله امکان بهره بردن از نوسانات قیمت بیت کوین را فراهم می‌کنند اما شاید معیار دقیقی از قیمت آن نباشند.

1. محدودیت در معاملات ارزهای دیجیتال

بیت کوین را می‌توان با سایر رمز ارزها مانند اتریوم، لایت کوین، ریپل و … معامله کرد. اما ای تی اف بیت کوین را نمی‌توان با سایر ارزهای دیجیتال معامله کرد زیرا یک رمز ارز نیست و فقط یک صندوق سرمایه‌گذاری است که ارزش آن به قیمت بیت کوین بستگی دارد.

بسیاری از افراد بیت کوین را به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک در برابر بانک‌های مرکزی، ارزهای فیات و سهام می‌دانند. بیت کوین با مستقل بودن از بانک‌های مرکزی امکان کنترل کردن خطرات مربوط به سیستم مالی را به سرمایه گذاران می‌دهد.

بیت کوین همچنین با حفظ کردن حریم خصوصی کاربران و سرمایه‌گذاران از طریق بلاکچین بیت کوین هویت آنها را پنهان می‌کند. ای تی اف بیت کوین توسط دولت رگوله می‌شود و فاقد این مزایا است.

سخن آخر

روش‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری روی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال وجود دارد. اما هر روشی برای سرمایه گذاران معمولی مناسب نیست. صندوق قابل معامله (ETF) بیت کوین و ارز دیجیتال یکی از معدود روش‌های مطمئن برای کسب سود از بیت کوین است. تایید شدن ای تی اف بیت کوین توسط سازمان بورس آمریکا و زمان این اتفاق مهم می‌تواند موجب بلوغ بیشتر بازار ارزهای دیجیتال شود.

صندوق بیت کوین محصولی است که همگان در انتظار آن هستند و دلایل خوبی برای این انتظار وجود دارد. این محصول مالی موجب راحتی و انعطاف پذیری در سرمایه‌گذاری شده و به سرمایه گذاران اجازه می‌دهد بدون ریسک زیاد وارد بازار شوند.

صندوق ETF چیست؟

صندوق ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله از سرواژه‌های عبارت انگلیسی آن یعنی Exchange Traded Fund گرفته شده است. حالا اگر بخواهیم تخصصی توضیح بدهیم، ابتدا باید از انواع صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری بنویسیم، ریسک هر یک را مفصل توضیح بدهیم و بسیاری از نکته‌های دیگر که یا می‌دانید و در «رده» در صفحه مخصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری خوانده‌اید یا الان حوصله بازخوانی‌اش نیست و طولانی شدن متن هم کمکی به اطلاعات ما نمی‌کند. پس با کمترین حاشیه‌گویی، فقط درباره صندوق ETF و جزئیات سرمایه‌گذاری در این عرضه جدید می‌گوییم.

به‌روزرسانی ۱۸ شهریور | ثبت‌نام صندوق ETF پالایشی تمدید شد

سازمان بورس و اوراق بهادار مهلت پذیره‌نویسی صندوق سرمایه‌گذاری پالایشی یکم را تا ۳۰ شهریورماه جاری تمدید کرده است. این صندوق که همان دارا دوم هم خوانده می‌شود، از ۵ شهریور عرضه شده و تا حالا ۳ بار مُهر تمدید خورده است!

لازم است بدانید اگر کد بورسی دارید می‌توانید از طریق کارگزاری نماد «پالایشی یکم» را بخرید. ولی باید بعد از پایان زمان معاملات (یعنی ۱۲:۳۰ تا ۱۴) اقدام به خرید کنید که سیستم هنگ نکند و هسته معاملات کم نیاورد!

اگر کد بورسی ندارید با استفاده از شماره ملی و درگاه‌های بانک‌های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات ایران و قرض‌الحسنه مهر ایران واحدهای صندوق پالایشی یکم (همان دارا دوم خودمان!) را با ضریب ۱۰ بخرید.

یادتان نرود که شرایط خرید این صندوق، ۵ میلیون تومان منهای مبلغی است که در دارا یکم خرید کرده بودید.

چرا صندوق ETF دولتی دارا دوم پالایشی یکم شد؟

در همین متن هم مشاهده می‌کنید که نمی‌دانستیم بالاخره روی کدام کلمه بیشتر توضیح دهیم؛ صندوق ETF دولتی دوم؟ دارا دوم؟ با توجه به اینکه قل دیگرش با نام دارا یکم مطرح شده بود، این نام‌ها قابل پیش‌بینی بود ولی پالایشی یکم از کجا آمد؟

باید بدانید که در همه مخفف‌سازی‌های بورسی، به متولی، عرضه‌کننده و صنعتی که آن صنعت به آن تعلق دارد توجه می‌کنند. بر همین اساس، صندوق دارایکم را وزارت امور اقتصاد و دارایی عرضه کرد و در نتیجه نام دارا یکم را به خود گرفت. اما چون متولی صندوق ETF دولتی دوم، شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی (به نوعی وزارت نفت) است به اسم «پالایشی یکم» یا نماد «پالایش» نامگذاری شد.

به‌روزرسانی ۴ شهریور | «دارا دوم» ۵ شهریور می‌آید

بنابر اعلام سازمان خصوصی‌سازی، پذیره‌نویسی دومین صندوق ETF دولتی با نام دارا دوم از بامداد ۵ شهریور تا پایان ۱۹ شهریور انجام می‌شود.

سقف سرمایه‌گذاری هر شخص حقیقی (هر شماره ملی ایرانی) در مجموع دو صندوق ETF اول و دوم ۵ میلیون تومان است و هر فرد دارای شماره ملی بدون محدودیت سنی می‌تواند واحدهای این صندوق را خریداری کند. به این ترتیب درصورتی‌که در دارا یکم ۲ میلیون تومان خرید کرده باشید، در دارا دوم امکان خرید ۳ میلیون تومان سهم خواهید داشت.

افرادی که کد بورسی دارند، فقط از راه کارگزاری‌های بورس و سامانه‌های آنلاین معاملاتی امکان خرید دارند. افرادی که کد بورسی ندارد با استفاده از درگاه‌های حضوری و غیرحضوری بانک‌های منتخب امکان خرید واحدهای این صندوق را دارند.

دارا دوم شامل نمادهای پالایشگاهی، شتران (پالایش نفت تهران)، شبریز (پالایش نفت تبریز)، شپنا (پالایش نفت اصفهان) و شبندر (پالایش نفت بندرعباس) است.

به‌روزرسانی ۲۱ مرداد | دارا دوم یا ETF دولتی پتروشیمی‌ها شهریور می‌آید

فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد بعد از کش و قوس‌های فراوان و ایجاد حاشیه در بازار بورس، از حل مشکلات پیش روی تاسیس صندوق دارا دوم خبر داد و در شبکه خبر گفت: «در اولین چهارشنبه شهریور (یعنی در هفته دولت) نسبت به عرضه صندوق دارادوم اقدام خواهد شد.» حالا باید منتظر ماند و دید که واکنش بازار به این خبر قطعی و رسمی چه خواهد بود. آیا ریزش‌ها و کنش‌های منفی با اعلام این خبر و موافقت صبح امروز وزیر نفت جبران می‌شود؟

به‌روزرسانی ۲۰ مرداد | ارائه دارا دوم در هاله‌‌ای از ابهام

همه می‌دانیم که قرار بود پذیره‌نویسی دومین صندوق ETF دولتی، به نام دارا دوم با سقف خرید بلوکی ۵ میلیون تومان، از اوایل شهریور آغاز شود. ولی همه چیز در آستانه یکی از پرسودترین معامله‌ها به‌هم ریخت. آن هم بر سر اختلاف دو وزارتخانه اقتصاد و نفت برای چگونگی ارائه این صندوق‌ها و مدیریت عرضه آن.

سرتان را درد نیاوریم؛ وزارت اقتصاد (که قانوناً متولی عرضه دولتی در بورس است) خبر لغو این عرضه را اعلام کرد و دلیل آن را به ترتیب، همراهی نکردن وزارت نفت و شرکت‌های زیرمجموعه آن، آمادگی نداشتن شرکت‌های پتروشیمی و فراهن نبودن زیرساخت‌ها برای این عرضه (آن هم درست در دقیقه ۹۰) دانست.

در پاسخ، روابط‌عمومی شرکت ملی پالایش اطلاعیه داد که «طبق آخرین نظر جناب آقای دژپسند وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، قرار شد سهام پالایشگاه‌ها به صورت بلوکی فروخته شود و لذا با انتخاب این روش عرضه، دیگر لزومی به تشکیل صندوق ETF نبوده است. در هر حال در صورت تغییر این نظر و تصمیم برای تشکیل صندوق ETF، این شرکت و وزارت نفت آماده‌اند که تمامی اختیارات خود را در این خصوص به وزیر محترم اقتصاد تفویض نمایند.»

معاون وزیر نفت هم گفت: «به همه مردم و مسئولان از طریق این تریبون اعلام می‌کنم، که ما تابع نظر وزارت اقتصاد هستیم و هیچ‌گونه مخالفتی با روش کار نداریم، چه از طریق بلوکی و چه از طریق دارا دوم».

خلاصه همه این دلیل‌ها و بهانه‌ها و پاسخ‌ها یعنی خبری از دارا دوم به این زودی‌ها و تا رفع اختلافات نیست و این به ناامنی بازار سرمایه و بی‌اعتمادی دامن می‌زند!

صندوق ETF یا قابل معامله در بورس یعنی چه؟

ETFها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، از نظر ساختاری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است (یعنی صندوق‌هایی که راه ورود غیرحرفه‌ای‌ها به بورس است؛ سرمایه از نابلدها و کار و معامله از کاربلدها!)، اما نقدشوندگی ETFها بالاتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است؛ یعنی راحت‌تر معامله می‌شوند، سریع‌تر به پول تبدیل می‌شوند. ارزش خالص دارایی‌ها و قیمت صندوق‌های‌ سرمایه‌گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می‌شود و بعد از این محاسبات، قابل خرید و فروش هستند، اما EFTها این محدودیت را ندارند و مانند سایر سهم‌ها در طول روز قابل معامله هستند.

نکته: در صندوق ای تی اف همه چیز به نقدشوندگی و پول نزدیک‌تر است؛ خیلی نزدیک‌تر.

چرا ناگهان صندوق ETF مهم شد؟

چون دولت تصمیم گرفت با توجه به سیاست‌های اقتصادی خود (کسب درآمد در بودجه ۹۹ یا سیاست‌های اصل ۴۴؛ چه فرقی می‌کند؟) بخش بزرگی از سهام خود در شرکت‌های دولتی را به مردم عرضه کند تا برای «عدالت اجتماعی» مالکیت را در سطح عموم مردم گسترش دهد. ارزش این عرضه سهام، ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده و در این مرحله از واگذاری شامل سهام دولت در بانک‌های صادرات، تجارت و ملت و همچنین شرکت‌های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین است. [بقیه صندوق‌ها را در انتهای همین مطلب بخوانید]

مزایا و معایب صندوق ETF در مقایسه با بقیه صندوق ها

بنابر اعلام مسئولان سازمان خصوصی‌سازی و برای توزیع عادلانه سهام، هر ایرانی می‌تواند تا سقف ۲ میلیون تومان از واحدهای این صندوق ETF خریداری کند. بد نیست بدانید هر واحد این صندوق، ۱۰ هزار تومان است و دولت تخفیف ۲۰ درصدی هم برای خرید آن در نظر گرفته است. یعنی هر واحد ۸۵۰۰ تومان قیمت دارد. با سهام عدالت هم فرق دارد چون سهام به مردم داده نمی‌شود بلکه واحدهای این صندوق فروخته می‌شود و ارزش مدیریتی دارد. خب چی بهتر از این؟

نکته: ترکیب سبد این صندوق از بین بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای است که قبلاً در بورس پذیرفته شده‌اند و دولت سهم خود از این شرکت‌ها را عرضه می‌کند. در نتیجه با توجه به قیمت هر واحد این صندوق در روز عرضه سهام، عدد ۱۰ هزار تومانی هم قابل تغییر است.

عرضه سهام در صندوق ETF چگونه انجام می‌شود؟

همانطور که می‌دانید، برای سرمایه‌گذاری در بورس، لازم است در سامانه سجام (مخفف «سامانه جامع اطلاعات مشتریانِ» بورس و اوراق بهادار) ثبت‌نام کنید، با کد رهگیری که از سامانه دریافت می‌کنید، برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید. سپس در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک عضو شوید و کد بورسی دریافت کنید تا بتوان به نام و سرمایه شما معاملات سهام انجام داد. آیا در این فرصت کم، می‌شود این همه کار را انجام داد؟ جواب معلوم است.

نکته: برای اینکه این عرضه عادلانه انجام شود و همه مردم بتوانند از این سهام بهره ببرند، رئیس سازمان خصوصی‌سازی گفته افراد بدون داشتن کد بورسی و صرفاً با شماره ملی می‌توانند ثبت سفارش انجام دهند و در این عرضه اولیه شرکت کنند. سپس کلی فرصت دارید تا به سجام مراجعه کنید و کد بورسی هم بگیرید.

به‌روزرسانی ۹ اردیبهشت | مراحل سرمایه گذاری در صندوق ETF

از ۱۴ اردیبهشت تا ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ زمان ثبت‌نام و عرضه سهام در صندوق ETF تعیین شده است. با توضیح بالا -یعنی ثبت سفارش تنها با شماره ملی- راه سرمایه‌گذاری خیلی آسان شده؛ برای آسایش مردم، این عرضه فقط و فقط به اشخاص حقیقی فروخته خواهد شد و فروش به اشخاص حقوقی ممنوع شده.

پس کافی است در یکی از شرکت‌های کارگزاری بورس، سامانه‌های آنلاین معاملات بورسی یا بانک‌های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض‌الحسنه مهر ایران ، ثبت‌نام کنید (پیشنهاد: به دلیل رعایت مبارزه با کرونا غیرحضوری ثبت‌نام کنید).

به ازای هر شماره ملی (بدون محدودیت سنی) می‌توان تا سقف ۲ میلیون تومان از این صندوق ETF خرید انجام داد. پس در حسابتان به مقدار کافی پول داشته باشید.

نکته: بعد از خرید این سهام، تا دو ماه امکان فروش ندارید. البته توصیه همه کارشناسان اقتصادی این است که به این زودی‌ها به فروش و کسب درآمد و سود فکر نکنید. شما وارد بازاری شده‌اید که با طمأنینه بیشتر به سوددهی می‌رسد.

نام بانک	درگاه‌های غیر حضوری					درگاه حضوری
تجارت	سایت بانک	اینترنت‌بانک	همراه‌بانک	شعب بانک‌های منتخب در سراسر کشور [با توجه به شرایط ویروس کرونا و احتمال انتقال آن در صف‌های بانک، اصلا توصیه نمی‌شود]
رفاه کارگران	سایت بانک	اینترنت‌بانک
سپه	سایت بانک	اینترنت‌بانک	همراه‌بانک
صادرات	سایت صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ بانک	همراه‌بانک صاپ
قرض‌الحسنه مهرایران	سایت بانک	همراه‌بانک
کشاورزی	سایت بانک	اینترنت‌بانک
مسکن	سایت بانک	اینترنت‌بانک	همراه‌بانک		کیوسک بانک
ملت	سایت بانک	اینترنت‌بانک	همراه‌بانک		همراه پلاس	سامانه سکه
ملی	سایت بانک	سامانه بام	پیام‌رسان بله		اپلیکیشن ایوا	نشان بانک از اپلیکیشن آپ

به‌روزرسانی ۲۹ اردیبهشت | محدودیت فروش صندوق ETF یک‌ماهه می‌شود

آنطور که خبرنگاران اقتصادی شنیده‌اند و البته هنوز هیچ مسئولی آن را تایید نکرده، دولت بنا دارد با هدف افزایش سرعت نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری صندوق مالی یکم (همان صندوق ETF خودمان!) زمان ممنوعیت فروش و واگذاری واحدهای این صندوق را که دوماه تعیین شده بود، نصف کند و به یک ماه کاهش دهد. این خبر درگوشی ولی تایید شده را باید یک تصمیم تازه برای رونق بخشی بیشتر به معامله واحدهای این صندوق قلمداد کرد.

انواع صندوق های قابل معامله ETF

آنطور که از رویکرد کنونی دولت برمی‌آید، این عرضه اولیه سهام بانک‌های صادرات، تجارت و ملت و شرکت‌های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین در قالب صندوق ETF فقط یکی از انواع صندوق‌های واگذاری دولتی است. دولت این نوع صندوق‌ها را نیز در ادامه این روند، ارائه می‌دهد:

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله واسطه‌گری‌های مالی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک‌ صادرات، بانک ملت و بانک تجارت است. با تخفیف ۲۰ درصد

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه با تخفیف ۲۵ درصد

صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی

این صندوق شامل سهام باقی‌مانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیف

ارزش این چند صندوق ای تی اف حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود و هنوز زمانی قطعی برای عرضه آن مشخص نشده است.

نماد بورس چیست؟

در حاشیه صندوق ETF شاید برایتان سوال شده باشد که تصویر این مطلب و نوشتن این مدلی کلمات چه معنایی می‌دهد. این‌ها «نماد بورس» هستند یعنی به جای نام شرکت‌ها که اغلب طولانی هستند، از حروف اختصاری ویژه بورس استفاده می‌شود؛ حرف اول هر کلمه، نشان‌‌دهنده‌ صنعتی است که شرکت در آن فعالیت می‌کند و بخش دوم، خلاصه‌ای از نام اصلی شرکت. یعنی وقتی می‌گویند «وتجارت» یعنی گروه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و نام شرکت هم تجارت است و نیازی به کوتاه کردن ندارد. حرف ش در ابتدای نمادها، یعنی آن شرکت متعلق به گروه فرآورده‌های نفتی می‌شود. نماد گروه‌های خودروسازی با خ شروع می‌شود. شرکت‌هایی که در صنعت فلزات اساسی فعالیت می‌کنند، نمادشان با ف مشخص می‌شود. البته در این بین همیشه استثنائاتی هم هست که توضیح آن خیلی تخصصی و طولانی می‌شود.

صندوق قابل معامله ETF چیست؟ چطور در این صندوق ها سرمایه را معامله کنیم؟

صندوق قابل معامله ETF یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری از طریق صندوق ها یکی از راه های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. تحلیل بازار و مدیریت سبد سرمایه‌گذاری نیازمند زمان و آگاهی است. افراد زیادی مشتاق به سرمایه‌گذاری در بورس هستند اما دانش و یا زمان کافی برای آن ندارند. سرمایه‌گذاری در صندوق ها رایج ترین راه برای این افراد است. صندوق های سرمایه‌گذاری شامل ترکیب متنوعی از دارایی ها هستند که توسط تیم تحلیلگران صندوق انتخاب و مدیریت می‌شوند. سرمایه‌گذاران در ازای پرداخت وجه صاحب واحدهای صندوق می‌شوند. هر یک از این واحد ها چکیده ای از کل دارایی های صندوق است. افراد با مبالغ سرمایه‌گذاری اندک میتوانند با خرید واحد های صندوق، در ترکیبی از دارایی های مختلف سرمایه‌گذاری کنند.

صندوق ها انواع مختلفی دارند. در مقاله انواع صندوق های سرمایه‌گذاری به توضیح کامل درباره انواع صندوق ها پرداخته‌ایم. در این مقاله میخواهیم به طور اختصاصی به موضوع صندوق های قابل معامله (ETF) بپردازیم. در ادامه ضمن تعریف صندوق های قابل معامله، از ویژگی های آن برای شما میگوییم و شما را برای انتخاب صندوق و سرمایه‌گذاری در آن راهنمایی میکنیم.

صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟

EXCHANGE TRADED FUND یا همان ETF یکی از انواع صندوق های سرمایه‌گذاری است. صندوق قابل معامله متشکل از سهام و سایر اوراق، به عنوان دارایی های پایه است. همچنین مانند سهام در بورس داد و ستد میشود.

به بیان دیگر ETF ها سبدی متشکل از سهام متنوع هستند که خود به شکل تک سهم در بورس معامله می‌شوند. ساعات معامله آن‌ها از 9 الی 12:30، روزهای شنبه تا چهارشنبه در بازار سهام است. در نتیجه علاوه بر تاثیر تغییر قیمت دارایی های پایه بر ارزش صندوق، تغییرات عرضه و تقاضا هم بر واحدهای صندوق تاثیرگذار است. همین امر باعث شده صندوق های قابل معامله نقدشوندگی بالایی داشته باشند و ارزش دارایی ها به صورت لحظه ای محاسبه شود، نه با تاخیر.

ETFها چه ویژگی هایی دارند؟

• ETF ها دوره زمانی مشخصی ندارند بلکه به صورت نامحدود فعالیت میکنند.
• ETF ها هیچ نرخ سود مشخص یا تضمین شده ای ندارند.
• به صاحبان واحد های این نوع صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ از صندوق ها سود تقسیمی تعلق نمیگیرد. آنچه به دست میاد حاصل اختلاف قیمت خرید و فروش ETF ها است.
• از جهت ترکیب دارایی های ریسکی و بدون ریسک، این صندوق ها شامل انواع صندوق های سرمایه‌گذاری هستند. مثل صندوق درآمد ثابت قابل معامله، صندوق سهامی قابل معامله و صندوق مختلط قابل معامله
• اغلب ETF ها مانند صندوق های شاخصی عمده دارایی های خود را صرف سرمایه‌گذاری در یکی از شاخص های بازار بورس میکنند.

ETF ها با صندوق های مشترک سرمایه‌گذاری چه تفاوت هایی دارند؟

بین ETF ها و سایر صندوق های سرمایه‌گذاری تفاوت هایی وجود دارد. این تفاوت ها در مجموع باعث شده تا ابزارهای سرمایه‌گذاری متنوع‌تر شوند. سرمایه‌گذاران ‌می‌توانند با توجه به سلایق و منفعت خود، بین طیف وسیعی از ابزارها انتخاب کنند.

• اصلی ترین تفاوت ETF و سایر صندوق ها در شیوه معامله آن هاست. ETF ها همچون سهام و از طریق کارگزاری ها معامله می‌شوند. در حالیکه برای معامله دیگر صندوق ها باید به سراغ مراجع صندوق مورد نظر بروید.
• یکی از دیگر تفاوت های مهم، هزینه کمترETF ها نسبت به سایر صندوق هاست. در نتیجه ETF ها ارزان‌تر قیمت گذاری می‌شوند.
• تفاوت دیگر این است که صندوق های مشترک سرمایه‌گذاری مشمول مالیات هستند. اما طبق قانون صندوق‌های ETF معاف از مالیات هستند.
• صندوق‌های ETF ابزار نوینی هستند که از سال 1392 در ایران آغاز به کار کردند. در حالیکه صندوق های مشترک سرمایه‌گذاری از سال 1387 در ایران پا گرفتند و بالغ بر 10 سال سابقه فعالیت دارند.
• صندوق های سرمایه‌گذاری مشترک گردش مالی بیشتری نسبت به ETF ها دارند.

ETF ها چه مزایایی دارند؟

نقدشوندگی بالا

باتوجه به اینکه صندوق های قابل معامله پیوسته قیمت‌گذاری می‌شوند، ارزش خالص دارایی (NAV) این صندوق ها هر ۲ دقیقه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود. در حالیکه برای خرید و فروش واحدهای سایر صندوق ها (غیرقابل معامله) باید تا روز بعد منتظر مشخص شدن قیمت واحدها بمانید. هم‌چنین معامله این صندوق ها در بورس باعث شده تا مثل فروش سهام، ظرف کمتر از سه روز پول خود را در حساب شخصیتان داشته باشید. به علاوه، در صندوق های ETF مشکل بازخرید وجود ندارد و همین مسئله باعث می‌شود تا ETF ها از نقدشوندگی بالایی برخوردار باشند.

واحدهای صندوق های قابل معامله ارزان تر از صندوق های غیرقابل معامله ارزشگذاری شده

با معامله ETFها در بورس، بخشی از هزینه های معاملاتی از صندوق به کارگزاری منتقل می‌شود. در نتیجه صندوق های قابل معامله ارزان‌تر از صندوق های غیرقابل معامله صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ قیمت گذاری شده‌اند.

معافیت مالیاتی

خرید و فروش واحدهای صندوق های قابل معامله معاف از مالیات است. شما در هنگام معامله تنها کارمزد خرید و فروش می‌پردازید.

سرمایه‌گذاری با سرمایه کم‌تر

قیمت هر واحد صندوق های قابل معامله (ETF) ارزان‌تر است. این موضوع باعث می‌شود تا صاحبان سرمایه های اندک امکان سرمایه‌گذاری در این صندوق ها را داشته باشند.

شفافیت

تغییر مدام قیمت واحد ها نشان از تاثیرپذیری سریع و حساسیت آن ها دارد. این حساسیت در تغییر قیمت ها مشهود است.

سادگی و سهولت معامله

ETF ها روزانه و به صورت آنلاین از طریق سامانه کارگزاری منتخب شما معامله می‌شوند. در نتیجه معامله را برای شما راحت‌تر میکنند.

ETF ها چه معایبی دارند؟

معامله ETF ها در بورس برای سرمایه‌گذاران هیجانی که به پیروی از دیگران معامله میکنند خطرناک است. این دسته از سرمایه‌گذاران به محض اطلاع از تغییرات قیمت اقدام به معامله میکنند. این در صورتی است که همچین رفتاری را میان سرمایه‌گذاران صندوق های غیرقابل معامله نمی‌بینیم. چرا که آن ها با افق زمانی میان مدت و یا بلند مدت اقدام به سرمایه‌گذاری میکنند.

کارمزد کارگزاری ها

باتوجه به اینکه ETF ها مانند سهام در بورس معامله می‌شوند، برای معامله آن ها باید عضو کارگزاری باشید و کارمزد معاملاتی پرداخت کنید.

فاصله قیمت و NAV

Net Asset Value یا همان NAV به معنای ارزش خالص دارایی است. مقدار NAV برابر با حاصل اختلاف مجموع دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق تقسیم بر تعداد کل واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق است. NAV آماری همان NAV ابطال صندوق است. یعنی شما واحد های صندوق را به قیمت NAV آن بفروش میرسانید.

به مبلغی که برای خرید واحدهای صندوق پرداخته می‌شود NAV صدور می‌گوییم. همچنین به مبلغی که سرمایه‌گذاردر ازای فروش هر واحد سرمایه‌گذار به دست می‌آورد، NAV ابطال گفته می‌شود. لازم است بدانید که NAV صدور از NAV ابطال اندکی بیشتر است. این اختلاف قیمت به دلیل محاسبه کارمزد و هزینه های صندوق است.

صندوق های ETF رکنی به عنوان بازارگردان دارند. بازارگردانی به معنای تنظیم عرضه و تقاضا و از بین بردن شکاف بین آن ها است. هدف بازارگردان ها از بین بردن صف های خرید و فروش و شفاف سازی بازار سرمایه است. حضور کارامد بازارگردان ها باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران نگران عدم نقدشوندگی سهام خود نباشند.

اما اگر بازارگردان ها به خوبی عمل نکنند، قیمت ابطال واحد های صندوق با NAV آن متفاوت خواهد بود. یعنی فروشنده نمیتواند واحد های صندوق را به ارزش واقعی آن یا همان NAV آن به فروش برساند. پس ناچار خواهد بود آن را به قیمتی کمتر از ارزش واقعی سهام بفروشد. در این صورت به فروشنده ریسک بالایی تحمیل خواهد شد. یا بالعکس. ممکن است صندوق به قیمتی بالاتر از ارزش واقعی خود معامله شود و خریدار متحمل ریسک باشد.

در زمان نگارش این مقاله صندوق دارایکم با اختلافی بیشتر از 5 هزار تومان از NAV ابطال خود معامله می‌شود. همانطور که در تصویر زیر از سایت tsetmc مشاهده میکنید.

برای کاهش خطرات این‌چنینی پیشنهاد میکنیم پیش از معامله صندوق ها تفاوت قیمت معامله و NAV را در نظر بگیرید.

منظور از صندوق ETF دولتی چیست؟

طبق سیاست های دولت مبنی بر واگذاری سهام بخش های دولتی به مردم و گسترش خصوصی سازی، صندوق هایی متشکل از سهام بخش های دولتی به شکل صندوق های قابل معامله (ETF) به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. به طور مثال صندوق واسطه گری مالی یکم یا همان دارا یکم در سال ۱۳۹۹ عرضه شد.این صندوق متشکل از سهام بانکهای ملت، تجارت، صادرات و شرکتهای بیمه البرز صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ و بیمه اتکایی امین است.

از مزایای این صندوق ها تخفیفی است که در زمان پذیره نویسی به سرمایه‌گذاران ارائه میشود.

چگونه ETF بخریم؟

تا به این جا صندوق های قابل معامله را تعریف کردیم و از ویژگی آن ها گفتیم. اما چطور این صندوق ها را معامله کنیم؟

گام اول- انتخاب ETF

برای شناسایی ETF ها می‌توانید به سایت سازمان بورس، بخش صندوق‌های چشم بورس و سایت فیپیران مراجعه کنید. تا اطلاعات تمام صندوق های ETF از طریق این سایت‌ها قابل مشاهده است. از جمله اطلاعات مربوط به بازدهی و عملکرد صندوق، تعداد واحدهای در اختیار سرمایه‌گذاران، مدیران صندوق، اساسنامه و امیدنامه صندوق

با بررسی عملکرد و بازده ای ETF ها میتوانید از کیفیت عملکرد آن ها مطلع شوید. ETF ها در ایران سابقه طولانی ندارند. اما همچنان می‌توان گفت عملکرد گذشته یک صندوق معیار مناسبی برای ارزیابی اعتبار آن است.

گام دوم – مراجعه به کارگزاری

برای خرید و فروش سهام ETF باید عضو یک کارگزاری باشید. لذا باید فرایند سجام، احراز هویت و صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ دریافت کد بورسی را طی کرده باشید. سپس از طریق کارگزاری می‌توانید اقدام به معامله واحدهای ETF کنید.

البته برای معامله برخی از ETF ها از جمله ETF های دولتی صرفا نیازی به داشتن کد بورسی نیست. پذیره نویسی واحدهای ETF برای اشخاص فاقد کد بورسی، از طریق درگاه‌‌های غیرحضوری و یا حضوری بانک‌های منتخب انجام می‌شود.

گام سوم- معامله از طریق سامانه کارگزاری

گفتیم که ETF ها مثل تک سهم در بورس معامله می‌شوند. لذا شما میتوانید از طریق سامانه کارگزاری خود سفارش خرید یا فروش واحد های ETF را ثبت کنید.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله یا ETF چیست و چه مزایایی دارد؟

صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، یکی از روش‌های پرطرفدار سرمایه‌ گذاری است که از ریسک معقولی برخوردار بوده و افراد می‌توانند به‌صورت بلندمدت انتظار بازدهی معقولی را از آن داشته باشند و یکی از آن ها صندوق سرمایه گذاری قابل معامله یا ETF است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک با هدف مدیریت حرفه‌ای وجوه و کسب بازدهی مناسب از طریق تجمیع سرمایه‌ افراد و سرمایه‌گذاری در اوراق‌بهادار، تشکیل شده‌اند و در سطح جهان تنوع بالایی دارند. به طور کلی، صندوق‌ها، در سه دسته از ابزارهای مالی سرمایه ‌گذاری می‌کنند که عبارتند از:

• اوراق دارایی (سهام)
• اوراق بدهی (اوراق قرضه شرکتی)
• اوراق مشارکت دولتی (بدون ریسک)

بازده و واحدهای این ابزارها، با استفاده از ارزش خالص دارایی یا NAV ارزیابی و قیمت‌گذاری می‌‌شود. ارزش خالص دارایی Net Asset Value (NAV)، برابر است با مجموع تمام دارایی‌ها منهای تمام بدهی‌هایی که در یک سبد قرار می‌گیرد، تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری در صندوق. یکی از معروف‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (EXCHANGE TRADED FUND) یا ETF نام دارد که مانند یک سهم در بازار سرمایه معامله و قیمت آن از طریق مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌گردد. آن‌ها، ساختاری شبیه صندوق سرمایه گذاری مشترک داشته و در بازار بورس اوراق بهادار و با قیمتی نزدیک به NAV دادوستد می‌شوند. ارزش مبنای هر واحد سرمایه گذاری در صندوق‌های قابل معامله ۱۰٫۰۰۰ ریال است و NAV آن‌ها هر ۲ دقیقه یک‌بار محاسبه می‌گردد. دوره فعالیت آن‌ها، به‌صورت نامحدود بوده و حداقل و حداکثری برای سرمایه‌گذاری افراد حقیقی و حقوقی در نظر گرفته نشده است. بازخرید واحدهای آن‌ها در کوتاه‌مدت بدون پرداخت جریمه امکان‌پذیر بوده و دوره پرداخت وجه بازخرید واحدها حداکثر یک روز کاری است. به همین دلیل، نقدینگی و شفافیت قیمتی نسبتاً بالایی دارند.

تاریخچه پیدایش صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF)

پیشینه شکل‌گیری این صندوق‌ها، به بحران مالی سال ۱۹۸۷ بازمی‌گردد. در سال ۱۹۸۷ روز دوشنبه که به دوشنبه سیاه معروف است شاخص داوجونز ۵۰۸ واحد یا ۲۲٫۶۱ درصد سقوط کرد و باعث وارد آمدن زیان ۵۰۰ میلیارد دلاری به سرمایه‌گذاران در بورس شد. سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در آن سال به این دلیل که برای کشف قیمت واحدهای خود و فروش آن باید تا پایان آن روز منتظر می‌ماندند، بیشترین ضرر را متحمل شدند. ازاینجا بود که ایده اولیه ایجاد صندوق قابل صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ معامله مطرح شد. در تاریخ ۲۹ ژوئن سال ۱۹۹۳ اسپایدر (SPDR) که در حال حاضر بزرگ‌ترین ETF جهان است کار خود را آغاز نمود. سرمایه‌گذاری اصلی آن روی طلا است. در حال حاضر صندوق قابل معامله آرمان سپهر آشنا به‌عنوان قدیمی‌ترین صندوق بورسی کشور در حال فعالیت است؛ که در تاریخ ۰۷/۰۶/۱۳۹۲ فعالیت خود را آغاز نمود.

ویژگی های صندوق های قابل معامله

ETF به سه دسته سرمایه‌گذاری در سهام، سرمایه‌گذاری مختلط و سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم‌بندی می‌شوند. تفاوت این سه نوع، علاوه بر استراتژی معاملاتی آن‌ها، در کارمزد خریدوفروش آن‌ها است. ازجمله ویژگی‌های آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. به‌صورت آنلاین در بورس قابل معامله هستند
2. دربرگیرنده تمامی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دیگر است. (درآمد ثابت – سهامی – مختلط – طلا – شاخصی و …)
3. NAV آن‌ها هر ۲ دقیقه یک‌بار به‌روزرسانی می‌شود، بنابراین لازم نیست برای خریدوفروش واحدهای خود مانند صندوق‌های غیرقابل معامله منتظر کشف قیمت تا روز بعد بمانید.
4. خریدوفروش آن‌ها معاف از مالیات است.
5. کارمزدها
6. کارمزد ETF از نوع درآمد ثابت فقط شامل کارمزد خریدوفروش واحد می‌شود کارمزد خرید ۰٫۰۰۰۷۲۵ و کارمزد فروش هم ۰٫۰۰۰۷۲۵ ضرب در کل قیمت خرید یا فروش است و درمجموع کارمزد خریدوفروش ۰٫۰۰۱۴۵ است.
7. کارمزد ETF از نوع سهامی فقط شامل کارمزد خریدوفروش واحد می‌شود کارمزد خرید ۰٫۰۰۴۶۴ و کارمزد فروش هم ۰٫۰۰۴۷۵ ضرب در کل قیمت خرید یا فروش است و درمجموع کارمزد خریدوفروش ۰٫۰۰۹۳۹ است.
8. کارمزد EFT از نوع مختلط فقط شامل کارمزد خریدوفروش واحد می‌شود کارمزد خرید ۰٫۰۰۲۴۳ و کارمزد فروش هم ۰٫۰۰۲۶۴ ضرب در کل قیمت خرید یا فروش است و درمجموع کارمزد خریدوفروش ۰٫۰۰۵۰۷ است.
9. همچنین هزینه‌های عملیاتی ETF در مقایسه با سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به دلیل انتقال هزینه‌های ارائه خدمات مشتری از صندوق به کارگزاری، کمتر است. مانند اغلب صندوق‌های غیرقابل معامله ضامن نقد شوندگی ندارد و در عوض رکن جدیدی به‌عنوان بازار گردان، فراهم آوردن نقد شوندگی آن‌ها را بر عهده دارد و در مواقعی که عرضه‌کننده‌ای وجود ندارد یا تقاضای دیگری وجود نداشته باشد خریدوفروش واحدها را انجام می‌دهد.
10. تأسیس و فعالیت آن‌ها تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار است، بنابراین شفافیت اطلاعاتی قابل‌توجهی دارند.
11. تفاوت اصلی EFT با صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک افزایش نقد شوندگی با بهره‌گیری از پتانسیل بازار بورس است.
12. ترکیب دارایی‌های صندوق‌های بورسی
13. هر نوع از صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت، سهامی، مبتنی بر طلا، شاخصی و مختلط می‌توانند به‌صورت قابل معامله در صندوق سرمایه گذاری ETF چیست؟ بازار بورس ارائه شوند. آن‌ها با توجه به نوع فعالیتشان ترکیب دارایی متفاوتی دارند. مثلاً ترکیب دارایی ETF سهامی مشابه صندوق‌های سهامی است و یا ETF شاخصی پیرو ترکیب دارایی استاندارد صندوق‌های شاخصی هستند و تنها تفاوت آنها با نوع معمولی آن در نوع ارائه و خریدوفروش آن‌ها است.

ETF برای چه افرادی مناسب است؟

این سرمایه‌گذاری، می‌تواند برای همه مناسب باشد چون هم امکان بهره‌مندی از تنوع سبد خرید و هم کاهش میزان ریسک‌پذیری در این صندوق‌ها وجود دارد. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در آن برای افرادی که علاقه‌مند به بازار سهام هستند، جذاب است؛ اما باید توجه کرد که صبر داشتن بسیار مهم است و حداقل باید مدت ۶ ماه زمان گذاشت تا به بازده مناسبی رسید.

مزایای صندوق قابل معامله (ETF) چیست؟

۱- خرید و فروش آسان و نقد شوندگی خوب

واحدهای سرمایه‌گذاری آن ها به‌آسانی و به‌صورت آنلاین قابل معامله هستند این قابلیت از بزرگ‌ترین مزیت این نوع از صندوق‌ها است که آن‌ها را قابل‌رقابت با سرمایه‌گذاری در بازار سهام است. همچنین زمان بازپرداخت مبلغ فروش این واحدها حداکثر ظرف مدت ۳ روز به‌حساب مشتری انتقال می‌یابد؛ بنابراین آن‌ها نقد شوندگی بهتری نسبت به نوع غیرقابل معامله خود را دارند.

۲- محاسبه NAV آنی

میزان NAV یا ارزش خالص دارایی‌های صندوق‌ها معمولاً برای روز کاری بعد محاسبه می‌شود یعنی برای خرید یک واحد سرمایه‌گذاری آن‌ها باید قیمت فردا آن واحد محاسبه شود ولی در ETF میزان NAV هر دو دقیقه محاسبه می‌شود و برای خرید آنلاین و محاسبه قیمت هر واحد مشکلی وجود ندارد.

۳- معافیت مالیاتی

طبق قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی، خریدوفروش واحدهای سرمایه‌گذاری ETF معاف از مالیات است؛ و همان‌گونه که قبلاً ذکر شد برای خریدوفروش این واحدها هیچ‌گونه مبلغی جز کارمزد خریدوفروش دریافت نمی‌شود.

۴- بدون نیاز به صف خریدوفروش

درست است که ساز و کار سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها مشابه بازار سهام است اما سرمایه‌گذاران برای معامله واحدهای آن‌ها نیازی به منتظر بودن در صف خرید و یا فروش ندارند و به‌صورت آنی قابل معامله هستند.

۵- شفافیت

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در طول روز و هنگامی‌که بازارها باز هستند، خریدوفروش می‌شوند. قیمت‌گذاری سهام آن‌ها در طول ساعت کاری بورس به‌صورت پیوسته است؛ بنابراین سرمایه‌گذاران آنها در لحظه می‌دانند چه مبلغی برای خرید سهام پرداخت کرده یا چه مبلغی برای فروش سهام دریافت می‌کنند.
شفافیت احتمال تقلب یا سوءاستفاده از طرف مدیران صندوق را کاهش می‌دهد.

۶- هزینه‌های پایین‌تر

هزینه‌های عملیاتی صندوق بورسی نسبت به صندوق سرمایه‌گذاری غیرقابل معامله کمتر است. دلیل آن انتقال هزینه‌های ارائه خدمات مشتری از صندوق به کارگزاری است.

۷- معایب ETF چیست؟

امکان خریدوفروش لحظه‌ای در بورس همان‌طور که می‌تواند به‌عنوان مزیت این نوع صندوق‌ها مطرح شود اما در شرایطی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران نوپا که کمتر توانایی کنترل هیجانات خود را دارند زیان‌آور باشد، چون برای دستیابی به بازدهی مطلوب نیاز به‌صرف زمان مناسب است؛ اما افراد تازه‌کار شاید کند بودن و یا ضرر کوتاه‌مدت احتمالی را نتوانند تحمل کنند و با ضرر سرمایه خود را خارج کنند. درصورتی‌که ذات سرمایه‌گذاری در صندوق‌های غیرقابل معامله در بورس بر اساس سرمایه‌گذاری میان‌مدت و یا بلندمدت است.

۸- انواع ETFها

در دنیا انواع متنوعی از آن‌ها وجود دارد که به‌خوبی متنوع شده‌اند و این اجازه را می‌دهند تا یک پرتفوی با تنوع خوب با سرمایه‌گذاری در چند ETF حاصل شود.
یک صندوق ممکن است دارایی‌ها متفاوتی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال یک ETF ممکن است ترکیبی از سهام، سپرده بانکی، شمش طلا، اوراق خزانه دولتی، مقداری پول نقد، سکه، ارز یا ترکیبی از تمامی این موارد داشته باشد. انتخاب نوع ETF به روحیه و انتظار بازدهی افراد بستگی دارد. برای خرید آنها بهتر است دیدگاه میان‌مدت و بلندمدت (بیش از ۶ ماه) وجود داشته باشد.

لیست صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس

در حال حاضر ۲۹ ETF در کشور فعالیت می‌کنند که از میان آن‌ها ۱۲ عدد با درآمد ثابت، ۸ عدد سهامی، ۴ عدد طلا، ۳ عدد مختلط و ۲ عدد شاخصی هستند. برای اطلاع از لیست صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، می‌توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار، مراجعه کنید.

بهترین ETF را چگونه شناسایی کنیم؟

برای شروع سرمایه‌گذاری، باید کارنامه ETF را در بازه حداقل ۶ ماهه بررسی کنیم و بر اساس وضعیت فعالیت و میزان بازدهی، آن را انتخاب کنیم.
و سپس از طریق یک کارگزاری معتبر برای خرید واحدهای سرمایه‌گذاری اقدام کنید.

چگونه ETF بخریم؟

خرید واحدهای ETF، مستلزم دارا بودن کد معاملاتی فعال در سیستم شرکت سپرده‌گذاری مرکزی است. واحدهای خریداری‌شده بانام هستند و گواهی خرید مربوطه توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه صادر می‌شوند. آن‌ها از تمام دفاتر کارگزاری‌ها و سامانه برخط معاملات قابل معامله هستند که این امر، سرمایه‌گذاری در ETF و خروج از آن را بسیار آسان نموده است. با خریدوفروش واحدهای این صندوق‌ها، درصدی به‌عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌گردد. ارزش خالص دارایی‌های این صندوق‌ها به لحظه محاسبه و به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رسد. آن ها معمولاً هیچ تقسیم سودی ندارند و همه سود سرمایه‌گذاری‌ در NAV آن خلاصه می‌شود. از دیگر مزیت‌های آن ها، ارزان بودن آن‌ها نسبت به سایر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است؛ زیرا خریداران ETF از طریق کارگزاران بورس، معاملات خود را انجام می‌دهند و بنابراین هزینه‌های بازاریابی وجود ندارد و به دلیل اینکه بیش‌تر آن‌ها به شکل منفعل مدیریت می‌شوند، معمولاً هزینه‌های کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های دیگر دارند.

صندوق etf چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به نحوه معامله در بازار به دو دسته صندوق‌های قابل معامله در بورس یا etf و صندوق‌های صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند.

اختصاصی آگاه پرس- در ادامه سلسله یادداشت‌های «سواد بورسی»، در این یادداشت به معرفی «صندوق etf» می‌پردازیم.

صندوق‌ etf یا Exchange-traded fund صندوقی است که می‌توان واحدهای آن را مانند سهام از طریق سامانه معاملاتی آنلاین خریداری کرد. برای خرید واحدهای این صندوق‌ها، کافی است نماد معاملاتی صندوق موردنظر خود را در سامانه معاملاتی جست‌وجو کنید و در لحظه، خرید و فروش واحدهای این صندوق‌ها را انجام دهید.

این در حالی است که خرید و فروش واحدهای صندوق‌های صدور و ابطالی فرآیند کمی طولانی‌تری دارد و برای معامله این صندوق‌ها باید از طریق سامانه اختصاصی صندوق یا مراجعه حضوری اقدام کرد.

نقدشوندگی بالا، برخورداری از سبد سهام، هزینه و کارمزد پایین، معافیت از مالیات و شفافیت از مهمترین مزایای استفاده از صندوق‌های ‌ etf محسوب می‌شوند.

یکی از نکات مهم درباره صندوق‌های etf، نحوه پرداخت سود آن‌ها است. برخی از این صندوق‌ها به مشتریان خود سود ثابت نقدی پرداخت می‌کنند اما در برخی دیگر، سود از اختلاف قیمت خرید و فروش واحدهای صندوق حاصل می‌شود.

گفتیم خرید و فروش واحدهای صندوق‌های etf به راحتی و به صورت آنلاین قابل انجام است. برای شرکت در پذیره‌نویسی این صندوق‌ها نیز کافی است کد بورسی داشته باشید تا بتوانید در محدوده مشخص‌شده واحدهای این صندوق‌ها را خریداری کنید.

نکته مهم دیگر درباره ساعت معاملات صندوق های etf است که از ۹ صبح آغاز می‌شود و تا ساعت ۱۵ادامه خواهد داشت.

کدام صندوق قابل معامله در بورس بهتر است؟

در ابتدا باید بگوییم که صندوق‌های سرمایه‌گذاری از نظر ترکیب دارایی‌ها به صندوق‌های درآمد ثابت، سهامی، مختلط و طلا تقسیم می‌شوند.

اینکه کدام صندوق etf در بورس بهتر است بستگی به استراتژی معاملاتی هر سرمایه‌گذار، میزان ریسک‌پذیری فرد و … دارد.

برای نمونه اگر فردی ریسک‌پذیری پایینی داشته باشد، صندوق etf درآمد ثابت گزینه مناسب‌تری برای او به نظر می‌رسد. اما برای فردی با ریسک پذیری بالا صندوق‌های etf سهامی گزینه بهتری محسوب می‌شوند. اگر هم کسی به دنبال این است که بدون دردسرهای خرید و فروش فیزیکی، در بازار طلا سرمایه‌گذاری کند، صندوق etf مبتنی بر طلا برای او گزینه مناسبی خواهد بود.

در مجموع میزان ریسک‌پذیری، استراتژی مالی و زمانی سهامدار، سابقه صندوق، کارنامه مدیران صندوق، وضعیت بازار و اوضاع اقتصادی کشور مهمترین آیتم‌ها در انتخاب بهترین صندوق etf به شمار می‌روند.

کارگزاری آگاه بیش از ۱۳ سال است که به ارائه خدمات مدیریت دارایی به سرمایه‌گذاران بورس می‌پردازد و صندوق‌های etf مختلفی را مدیریت می‌کند. از جمله این صندوق‌ها می‌توان به دو صندوق درآمد ثابت یاقوت و همای، صندوق‌ سهامی آگاس و صندوق طلای زرین اشاره کرد.

صندوق همای آگاه که با نماد «همای» در بورس معامله می‌شود، به مشتریان خود سود ثابت نقدی پرداخت می‌کند. صندوق سهامی «آگاس» نیز صندوق ۵ ستاره بازار سرمایه است که به خاطر بازدهی و عملکرد خود در این بازار محبوبیت بسیار زیادی دارد. واحدهای صندوق طلای زرین نیز با نماد «مثقال» در بورس خرید و فروش می‌شود.