بورس توکیو

معرفی و آشنایی با بورس ژاپن (توکیو)

بورس ژاپن (توکیو)
در آخرین مطلب از سری مقالات بازارهای مالی بزرگ جهان به معرفی دیگر بازار مهم آسیای شرقی یعنی بورس اوراق بهادار توکیو رسیده‌ایم. کلان‌شهر توکیو علاوه بر جاذبه‌های توریستی و پذیرایی از میلیون‌ها مسافر در طول سال، در کنار نیویورک و لندن یکی از سه پایتخت مالی بزرگ جهان محسوب می‌شود. این شهر آسیایی با جمعیتی بسیار بالا و تراکم نسبتاً زیادی از شرکت‌های برتر چندملیتی نقش مهمی در عرصه اقتصاد جهانی داشته و به طور کلی کشور ژاپن همواره در تعیین سیاست‌های کلان اقتصادی و سیاسی جهان تأثیرگذار بوده است.
نگاهی به اقتصاد ژاپن
زمانی که صحبت از کیفیت و دوام کالاهای خارجی به میان می‌آید، معمولاً نام برندهای ژاپنی در ذهن اغلب ما ایرانیان تداعی می‌شود! کشور چشم ‌بادامی‌های مؤدب آسیای شرقی از لحاظ میزان تولید ناخالص داخلی در رده سوم جهان ایستاده است؛ در حالی که ژاپن از لحاظ منابع طبیعی کشور چندان غنی محسوب نمی‌شود.
این رشد اقتصادی گسترده به واسطه نیروی انسانی سخت‎کوش و سرمایه‌گذاری در صنعت و تکنولوژی‌های پیشرفته حاصل شده است. تمامی عوامل مذکور سبب شده‌اند که در حال حاضر ژاپنی‌ها بتوانند به عنوان یکی از قدرتمندترین صادرکنندگان خودرو، تجهیزات الکترونیکی، ابزار صنعتی و… بخش بزرگی از بازار جهانی را تصاحب کنند.
روند رشد اقتصادی ژاپن نسبتاً باثبات بوده و در بلندمدت تلاطمات شدیدی را تجربه نکرده است. از طرفی کسب‌وکارهای فعال در این کشور نیز از قدمت بالایی برخوردارند؛ بنابراین بانک‌های بزرگ معمولاً تمایل بالایی نسبت به ارائه وام به شرکت‌های ژاپنی از خود نشان می‌دهند.
البته شایان ذکر است که شیوع ویروس کرونا برای کشور ژاپن نیز آسیب‌های اقتصادی نسبتاً شدیدی را در پی داشته است!
بورس ژاپن چند سال قدمت دارد؟

بورس اوراق بهادار توکیو در پانزدهم می سال ۱۸۷۸ میلادی تحت عنوان «Tokyo Kabushiki Torihikijo» با هدایت وزیر دارایی وقت «Shibusawa Eiichi» که یکی از طرفداران سرسخت سرمایه‌داری بود، تأسیس شده و فرآیند معاملات بازار نیز در یکم ژوئن همان سال آغاز شد. در سال ۱۹۴۳ این بازار با ده بورس محلی در شهرهای بزرگ ژاپن ادغام شده و بورس یکپارچه ژاپن تأسیس شد.
عملیات بازار جدید بلافاصله پس از بمباران ناگازاکی متوقف و مجدداً سازماندهی شد. پس از اتمام مسائل و مشکلات مربوط به جنگ، سرانجام بورس جدید توکیو در شانزدهم می سال ۱۹۴۹ دوباره آغاز به کار کرد.
بورس ژاپن در بازه زمانی ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۰ میلادی رشد عجیب و بی‌سابقه‌ای را تجربه نمود؛ تا جایی که در اوج سال ۱۹۹۰ و پیش از ریزش بورس توکیو قریب‌الوقوع شاخص‌ها این بازار حدوداً ۵۰ درصد سرمایه موجود در بازارهای سهام جهان را به خود اختصاص داده و در رده چهارمین بازار مالی بزرگ جهان قرار گرفت! البته شایان ذکر است که پس از ترکیدن این حباب قیمتی در بازار سهام و املاک، شاخص‌های بورس افت محسوسی را تجربه کردند.
ساختمان فعلی بورس ژاپن در بیست و سوم می سال ۱۹۸۸ افتتاح شده و طبقه تالار معاملات در روز سی‌ام آپریل همان سال بسته شد، تا فرآیند معاملات به صورت تمام الکترونیکی انجام شود.
در ادامه بورس ژاپن یک سامانه معاملاتی به نام «TSE Arrows» را در سال ۲۰۰۰ معرفی و راه‌اندازی کرد. در ادامه فرآیند الکترونیکی شدن بازار نیز سامانه معاملاتی جدید و پیشرفته «Arrowhead» در سال ۲۰۱۰ در دسترس سرمایه‌گذاران این بازار قرار گرفت.
ساختار بورس ژاپن چگونه است؟
سهام پذیرفته شده در بازار بورس ژاپن در سه بخش شامل بازار اول (راه‌اندازی از سال ۱۹۴۹ شامل شرکت‌های بزرگ)، دوم (راه‌اندازی از سال ۱۹۶۱ شامل شرکت‌های متوسط) و بازار شرکت‌های استارت‌آپی (راه‌اندازی از سال ۱۹۹۱) دسته‌بندی می‌شوند.
در تقسیم‌بندی دیگری بازار بورس ژاپن شامل پنج بخش یعنی بازار اصلی شامل بازارهای اول و دوم، بازار شرکت‌های استارت‌آپی شامل دو بازار Mothers برای شرکت‌های نوظهور با پتانسیل رشد بالا و Jasdaq برای شرکت‌های نوظهور با رشد استاندارد و همچنین بازار Tokyo Pro Market صرفاً مختص سرمایه‌گذاران حرفه‌ای می‌باشد.
بسیاری از سرمایه‌گذاران دسته‌بندی‌های موجود را عامل پیچیدگی و سردرگمی فعالان این بازار می‌پندارند، زیرا هر کدام از این بخش‌ها بورس توکیو الزامات پذیرش و قوانین خاص خود را دارند.
بورس ژاپن نیز ابزار سرمایه‌گذاری متنوعی نظیر سهام، شاخص‌ها، اوراق قرضه، کالا، ETF و اوراق مشتقه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد. همچنین این بازار یکی از بورس‌های متراکم از بورس توکیو لحاظ کمیت شرکت‌های پذیرفته شده است؛ به گونه‌ای که هم اکنون بیش از ۳۷۰۰ کمپانی در فهرست شرکت‌های بورسی بازار توکیو حضور دارند؛ که ارزش بازار آن‌ها در مجموع بیش از ۵ تریلیون دلار است.
شاخص Nikkei 225 چیست؟

Nikkei 225 مخفف عبارت Nikkei 225 Stock Average است، که نام مهم‌ترین شاخص بورس ژاپن می‌باشد. این شاخص قیمتی هم‌وزن متشکل از سهام ۲۲۵ شرکت برتر پذیرفته شده در بازار بورس ژاپن است. بر اساس تاریخچه بازارهای مالی، نیکی قدیمی‌ترین شاخص در بازارهای مالی آسیا می‌باشد.
در واقع شاخص نیکی بورس ژاپن معادل شاخص میانگین صنعتی داوجونز در بازار سهام ایالات متحده است. این شاخص در گذشته (بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵) Nikkei بورس توکیو Dow Jones Stock Average نام داشت، اما امروزه نام آن از شهرت «Nihon Keizai Shimbun» معروف‌ترین روزنامه اقتصادی ژاپن ملقب به «Nikkei» برگرفته شده است؛ زیرا این روزنامه اقتصادی مسئولیت محاسبه و انتشار این شاخص را بر عهده دارد.
این شاخص از سپتامبر سال ۱۹۵۰ میلادی ایجاد شده است. ترکیب شاخص نیکی همه ساله در ماه سپتامبر بررسی شده و تغییرات لازمه در ماه اکتبر اعمال می‌شود.
از مهم‌ترین شرکت‌های پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار توکیو می‌توان به Canon Inc (شرکت تجهیزات الکترونیکی)، Sony (شرکت چند صنعتی فعال در لوازم الکترونیکی، صنعت بازی‌های ویدئویی و تجهیزات سرگرمی) و Toyota (ابَر شرکت سازنده خودرو، پیشرانه و ماشین‌آلات) اشاره نمود.
موقعیت مکانی و زمان فعالیت بورس اوراق بهادار توکیو
ساختمان مرکزی بورس ژاپن در «Nihonbashi Kabutochō» محل تجمع شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بزرگترین منطقه مالی ژاپن واقع شده است. بازار اوراق بهادار توکیو در روزهای کاری هفته یعنی دوشنبه تا جمعه طی دو جلسه معاملاتی (۰۹ تا ۱۱:۳۰ و ۱۲:۳۰ تا ۱۵) فعالیت می‌کند. البته سایر تالارهای معاملاتی ساعات کاری متفاوتی دارند.
این بازار همانند سایر رقبای جهانی خود در روزهای مشخصی از سال نظیر عید سال نو، تولد امپراطور، فرهنگ، بنیان‌گذاری کشور و… تعطیل است، اما به نظر می‌رسد که در اینجا تعداد تعطیلات نسبت به سایر بازارهای مالی مهم جهان کمی بیشتر باشد!
کلام پایانی
سری مقالات معرفی بازارهای مالی مهم جهان به پایان رسید و در طول این مطالب همواره سعی بر این داشتیم، که با شرایط اقتصادی کشور مبدأ، تاریخچه هر کدام از این بازارها، ساختار عملیاتی و شاخص‌های مهم آن‌ها آشنا شویم؛ تا به عنوان یک سرمایه‌گذار یا معامله‌گر با اطلاعات کامل‌تری نسبت به شرایط حاکم بر بازارهای مالی بین‌المللی در دنیای بورس و سرمایه‌گذاری فعالیت کنیم.

غیبت ادامه‌دار زهرا نعمتی

غیبت زهرا نعمتی در تمرینات تیم‌های ملی تیراندازی با کمان همچنان ادامه دارد. غیبتی طولانی مدت که حالا قریب به یک سال از آن می‌گذرد. نعمتی جدا از این‌که به‌طور تخصصی در تیم‌ملی تیراندازی با کمان معلولان (پاراتیروکمان) فعالیت می‌کند، در چند سال اخیر، همزمان در ترکیب تیم‌ملی المپیک هم حضور داشته است؛ طوری‌که تجربه حضور در بازی‌های المپیک۲۰۱۶ ریودوژانیرو و بازی‌های آسیایی۲۰۱۸ جاکارتا را هم در کارنامه دارد.

زهرا برای این دوره از بازی‌های المپیک (۲۰۲۰ توکیو) نیز تلاش زیادی کرد تا به سهمیه برسد، اما ناموفق بود. برای همین راهی بازی‌های پارالمپیک۲۰۲۰ توکیو شد و برای سومین دوره پیاپی عنوان قهرمان بزرگ‌ترین میدان ورزشی معلولان دنیا را از آن خود کرد. بانوی پرافتخار ورزش ایران، اما بعد از بازی‌های توکیو از تیم‌ملی تیراندازی با کمان کناره‌گیری کرده و حاضر نشد در اردو‌ها شرکت کند. طوری که حتی در این ایام قید حضور در مسابقات تیروکمان قهرمانی جهان (افراد سالم) در آمریکا و رقابت‌های پارا تیروکمان بورس توکیو قهرمانی جهان امارات را هم زد.

این‌که دلیل غیبت‌های زهرا نعمتی در تمرینات تیم‌های ملی تیراندازی با کمان چیست، هنوز به‌طور شفاف مشخص نیست؛ اما آنچه از صحبت‌های مسئولان فدراسیون تیراندازی با کمان استنباط می‌شود قضیه به بحث مربی خارجی مربوط است. تمرین اختصاصی زیر نظر مربی، یکی از خواسته‌های نعمتی بود که همیشه روی آن تأکید داشت، ولی تا به امروز به نتیجه‌ای نرسیده است.

کمیته ملی پارالمپیک که متولی اصلی اعزام‌های ورزشکاران معلول به بازی‌های المپیک و آسیایی و جذب مربیان خارجی است، این امتیاز را برای المپین‌های نخبه‌ای مثل زهرا نعمتی و ساره جوانمردی (دارنده سه مدال طلای تیراندازی بازی‌های پارالمپیک) قائل شده تا در صورت دلخواه برای آن‌ها مربی خارجی بیاورد. این اتفاق قرار بود پیش از بازی‌های پارالمپیک ۲۰۲۰ توکیو برای نعمتی بیفتد، اما دلایل زیادی از‌جمله شیوع گسترده ویروس کرونا در ایران، دست به دست هم داد تا منتفی شود. حالا با عبور از شرایط بحرانی کرونا باز هم شنیده می‌شود که نعمتی روی این مساله تأکید دارد و شرط ادامه حضورش در تمرینات را استخدام مربی خارجی عنوان کرده است. نکته درخور توجه دیگر این که او بعد از مدت‌ها سکوت رسانه‌ای در اظهارنظری اعلام کرده، برنامه‌ای برای حضور در تیم‌ملی معلولان ندارد و می‌خواهد برای بازی‌های آسیایی هانگژو آماده شود!

ابهام بزرگ

حال سوال اینجاست که اگر نعمتی نمی‌خواهد در ترکیب تیم پاراتیراندازی با کمان حاضر شود، چطور درخواست مربی خارجی اختصاصی کرده است؟

مصوبه کمیته ملی پارالمپیک می‌گوید او فقط در صورتی می‌تواند از این امتیاز بهره ببرد که برای تیم معلولان مسابقه دهد. در غیر این صورت اگر بخواهد برای تیم‌ملی افراد سالم تیر بزند باید از قوانین فدراسیون تیراندازی با کمان تبعیت کند و نه به صورت فردی که در قالب یک تیم تمریناتش را انجام دهد.

فدراسیون تیراندازی با کمان نیز به تازگی مسئولیت تیم‌های ملی ریکرو مردان و زنان ایران را به یک مربی کره‌ای داده است. این مربی در شروع کار خود رقابت‌های انتخابی تیم‌ملی را برگزار و اردو‌ها را هم آغاز کرده است. این در حالی است که زهرا نعمتی نپذیرفته زیر نظر او کار کند و همچنان بر خواسته‌اش پافشاری می‌کند. آن طور که گفته می‌شود نعمتی این روز‌ها فقط به گرفتن برنامه تمرینی بدنسازی و هوازی از این مربی‌کره‌ای اکتفا کرده است.

در این که زهرا نعمتی جزو مفاخر ورزش زنان ایران بوده، تردیدی نیست، اما باید به این نکته اشاره کرد که حضور همزمان او در اردوی کمانداران یا پاراکمانداران در سال‌های اخیر محل مناقشه بوده است. پر واضح است بورس توکیو که او طی این مدت همه جوره از امکانات بهره‌مند بوده و نتایجی که به دست آورده نشان داده که تخصص و مدال‌آوری‌اش تنها محدود به رقابت‌های معلولان بوده است.

او در شرایطی از حضور در بازی‌های آسیایی هانگژو در سال آینده صحبت می‌کند که در دوره گذشته این رویداد مهم در حرکتی غیرحرفه‌ای، دیر سر مسابقه رسید و از دور رقابت‌ها حذف شد!

پاسخ یک شایعه

آخرین مربی زهرا نعمتی در تیم‌ملی معلولان مجید‌کهتری بود که پیش از این شایعه شد او به دلیل اختلاف‌نظر با کهتری به تمرینات نمی‌رود. کهتری در این خصوص نیز توضیح داد: «من هیچ مشکلی با ایشان ندارم. خانم نعمتی بعد از این‌که نتوانست سهمیه المپیک را بگیرد، کارش را با بنده و در تیم معلولان ادامه داد. ما دو ماه با هم تمرین کردیم و به بازی‌های پارالمپیک توکیو رفتیم که خوشبختانه نتیجه خوبی هم گرفت. ایشان تمام افتخاراتی که به بورس توکیو دست آورده با کادر ایرانی بوده است. خانم نعمتی هر زمان بخواهد می‌تواند به اردو‌ها برگردد؛ نه کسی بورس توکیو جایش را گرفته و نه ایشان جای کسی را می‌گیرد».

با همه این‌ها باید منتظر ماند و دید که مسئولان فدراسیون تیراندازی با کمان و کمیته ملی پارالمپیک چه تصمیمی در قبال غیبت‌های ادامه‌دار زهرا نعمتی اتخاذ می‌کنند.