حجم مبنا در بورس چیست و چه کاربردی دارد؟
حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟ در این مطلب از سایت کارگزاری سرمایه و دانش، حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه و قوانین جدید حجم مبنا را معرفی می کنیم.
بورس، روزانه محل دادوستد مقدار زیادی پول و سرمایه است و بعید نیست همیشه تعدادی افراد سودجو بخواهند در روند قیمتها به نفع خود تاثیرگذار باشند. در این راستا همیشه نیاز بوده تا با وضع قوانینی جلوی این سوءاستفادهها گرفته شود و دادوستدها به شکل واقعی و قابل اطمینان ادامه یابند. وضع قانون حجم مبنا در تعداد سهام یکی از همین قوانین بازدارنده است. این قانون در تعیین قیمت پایانی نمادهای بورسی دخالت دارد و این حجم مبناست که مشخص میکند آیا شرکتی مجوز اعمال تمام تغییرات مجاز در قیمت را برای تعیین قیمت روز بعد دارد و یا خیر.
حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟ در این مطلب از سایت کارگذاری سرمایه و دانش، حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه و قوانین جدید آن را معرفی میکنیم.
حجم مبنا چیست؟
در یک تعریف ساده میتوان حجم مبنا را اینگونه تعریف کرد، حداقل تعداد سهامی که در یک روز باید توسط یک نماد مورد خرید و فروش قرار بگیرد تا آن شرکت بتواند نوسان قیمتی مجاز را در تعیین قیمت سهام، برای فردای آن روز اعمال کند. وجود حجم مبنا در بورس موجب میشود تا سرمایهگذارن بدانند نوسانات قیمت سهام با توجه به یک حجم معاملاتی مناسب بوده است و نه بر اساس چند خرید و فروش جزئی. در نتیجه وجود این قانون از بروز قیمتهای غیر واقعی جلوگیری میکند.
نگاهی به تاریخچه شکلگیری حجم مبنا
حجم مبنا برای اولین بار و به منظور جلوگیری از افزایش و یا کاهش بیش از حد قیمت سهام در سال 1382 و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی، تعیین و پایهگذاری شد. این رقم برای اولین بار به میزان 15% از کل سهام یک شرکت و در طول یک سال تعیین شد. با در نظر گرفتن تعداد 250 روز به عنوان روزهای کاری یک سال این میزان برابر است با 0.0006 تعداد کل سهام برای هر روز میشد. یعنی حداقل سهامهایی که باید در یک روز مورد دادوستد قرار میگرفت تا مجوز اعمال نوسان قانونی قیمت توسط شرکت دریافت شود میزان شش ده هزارم کل تعداد سهام شرکت میبود.
این رقم طی سالهای متمادی مورد تغییرات زیادی قرار گرفت؛ اما از سال 1393 تا به امروز رقمی ثابت و برابر با 10% کل سرمایه برای یک سال و 0.0004 کل سرمایه برای یک روز است. همچنین حداکثر حجم مبنا برای شرکتهایی با سرمایه 20 هزار میلارد و بالاتر، به میزان 120 میلیارد ریال و برای شرکتهایی با سرمایهی کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، حداکثر حجم مبنا 100 میلیارد ریال در نظر گرفته شده است که در ادامه در این باره بیشتر توضیح داده خواهد شد.
مزایای حجم مبنا چیست؟
مهمترین حسن و مزیت حجم مبنا در بورس، جلوگیری از کاهش و افزایش یکباره و پرشیب در روند قیمتهاست. به این صورت که اگر به عنوان مثال تقاضای یک سهام کاهش یابد و عرضه به همان صورت قبل باقی مانده باشد، فزونی عرضه بر تقاضا رخ خواهد داد این فزونی معمولا به قدری خواهد بود که آن نماد اصطلاحا قفل میشود و یا به اصطلاح فعالان بازار صف فروش تشکیل میشود.
در صورت نبود حجم مبنا، سهام به شدت روند نزولی خواهد گرفت. اما وجود آن موجب میشود با کاهش تعداد سهامی که مورد خرید و فروش قرار گرفته است، نوسان قیمتی نیز کاهش یابد و از کاهش یکباره قیمت سهام جلوگیری شود. در روند صعودی نیز همین طور خواهد بود.
نحوه محاسبه حجم مبنا
همانطور که گفته شد برای محاسبه این عدد کافیست عدد 0.0004 را در تعداد سهامهای یک شرکت ضرب کنید. برای مثال اگر شرکتی 20 میلیون سهام داشته باشد، حجم مبنای این شرکت برای هر روز برابر است با 8 هزار سهم. اما در این خصوص استثنائاتی نیز وجود دارد که طی قوانین جدید مصوب و اعلام شده است که به آن نیز در ادامه خواهیم پرداخت.
حجم مبنا و تعیین قیمت پایانی
برای این منظور پیش از هرچیز لازم است تا با مفهوم قیمت پایانی آشنا شویم. قیمت پایانی به معنی قیمت آخرین معاملات نیست و دو عامل میانگین وزنی تمام معاملات هر روز و نیز حجم مبنا در آن تاثیرگذار هستند. در واقع قیمت پایانی همان قیمتی است که شروع خرید و فروش در روز بعد با توجه به آن قیمت انجام خواهد شد و مبنای روز معاملاتی جدید قرار خواهد گرفت. قیمت پایانی توسط فرمول میانگین وزنی محاسبه میشود و برای تاثیرگذاری حجم مبنا در این قیمت و محاسبه قیمت آغازین از فرمول زیر استفاده میشود.
قیمت پایانی روز قبل+(میانگین وزنی قیمتها-قیمت پایانی روز قبل)*(حجم مبنا/حجم معاملات) = قیمت آغازین
به عنوان مثال فرض کنید حجم مبنا برای شرکتی 4 میلیون سهم بوده رابطه حجم معامله و حجم مبنا است و حجم معاملات آن برابر با 2 میلیون سهم یعنی نیمی از 4 میلیون حجم تعیین شده، است. در این مثال قیمت روز پایانی توسط میانگین وزنی برای امروز 1400 و برای روز قبل 1300 ریال بوده است. در این صورت قیمت آغازین برابر خواهد بود با
بنابراین عدد 1400 با توجه به کمتر بودن معاملات نسبت به حجم مبنای مشخص شده تعدیل شد و به رقم 1350 ریال رسید. بنابراین سقف مجاز نوسان قیمت در روز بعد از مثبت 5 درصد تا منفی 5 درصد خواهد بود. یعنی میزان معاملات تقسیم بر حجم مبنا.
حال اگر حجم معاملات در شرکتی بیش از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی و نیز آغازین روز بعد همان میانگین وزنی تمام معاملات طی یک روز خواهد بود. شما میتوانید برای محاسبه میانگین وزنی و افزودن به سایر معلومات خود با مشاوران کارگزاری دانش و سرمایه تماس بگیرید.
چگونه میتوان حجم مبنا را مشاهده کرد؟
این عدد توسط سامانه معاملات و به صورت خودکار اندازهگیری میشود و هیچ یک از معاملهگران و سرمایهگذاران تاثیر و دخالتی در آن ندارد. این عدد همیشه و برای همهی نمادها در سایت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) قابل مشاهده است و فقط کافی است سری به این سایت زده شود و نیازی به آموزش حجم مبنا در بورس برای تمام کاربران نیست.
منظور از حجم مبنای یک چیست؟
حجم مبنای یک مختص شرکتهای عضو فرابورس و تا قبل از سال 1398 بوده است. برای این شرکتها تا پیش از سال 1398 قانونی در این زمینه در رابطه حجم معامله و حجم مبنا نظر گرفته نشده بود و قیمت ها بر اساس عرضه و تقاضا و فقط میانگین وزنی تعیین میشد. اما در سال 1398 قانون جدیدی در رابطه با حجم مبنای شرکتهای فرابورس نیز تصویب شد تا از تاثیرگذاری بیشازحد معاملات کوچک بر روی قیمتها جلوگیری شود.
قوانین جدید حجم مبنا در بورس
برای ذکر این قوانین جدید که همان استثنائات محاسبه حجم مبنا در سهام است، باید ابتدا ارزش مبنا مشخص شود که عبارت است از ضرب حجم مبنا در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی در پایان هفته که معمولا روز چهارشنبه است. حال این عدد برای شرکتهایی با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال به شکل زیر است:
اگر ارزش مبنا بین 50 تا 100 میلیارد ریال بود، حجم مبنا همان عدد محاسبه شده خواهد بود، یعنی همان 0.0004 کل سرمایه
اگر ارزش مبنا کمتر از 50 میلیار ریال بود، این عدد برابر است با 50 میلیار ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی
و اگر ارزش مبنا بیش از 100 میلیار ریال بود، حجم مبنا برابر است با 100 میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی در آخرین روز معاملاتی
برای شرکتهایی با سرمایه بیش از 20 هزار میلیارد ریال، حجم مبنای معین یعنی همان 0.0004 برای ارزش مبنای بین 50 تا 120 میلیار ریال است و کمتر و بیشتر از این مقدار مانند بالا محاسبه میشود، یعنی برای کمتر از 50 میلیارد ریال همین عدد تقسیم بر قیمت پایانی خواه شد و برای ارزش مبنای بیشاز 120 میلیار ریال نیز همین عدد بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی تقسیم خواهد شد. در این قانون حجم مبنای شرکتهای فرابورس نیز به شکل زیر معین شده است:
این فرمول در بازار اول و دوم فرابورس و برای شرکتهایی با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال در بازه ارزش مبنای 50 تا 100 میلیارد ریال و با سرمایه بیش از 20 هزار میلیارد ریال در بازه ارزش مبنای 50 تا 120 میلیار ریال، همان 0.0004 کل معاملات و در غیر این صورت مانند بالا محاسبه خواهد شد. یعنی حداقل و حداکثر معین شده تقسیم بر قیمت پایانی.
در بازار پایه زرد تفاوت در حداقل ارزش مبناست که 20 میلیار ریال است و سایر قوانین و محاسبات مانند بازار پایه خواهد بود.
در بازار پایه نارنجی فرابورس نیز همه چیز به جز حداقل ارزش مبنا که 10 میلیار ریال است مانند سایر بازارها خواهد بود.
در بازار پایه قرمز فراوبورس این حداقل میزان 5 میلیار ریال است.
به عبارت دیگر در این بازار ها اگر میزان سرمایه بیش از 20 هزار میلیار ریال باشد و ارزش مبنای به دست آمده در رنج تعیین شده در هر بازار که به عنوان نمونه در بازار قرمز 5 تا 120 میلیار ریال است، باشد حجم مبنا همان عدد معین شده و چهار ده هزارم است. اما در خارج از این مقدار و به عنوان مثال در حالت کمتر از 5 میلیار ریال، حجم مبنا با فرمول 5 میلیار ریال تقسیم بر قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی، مشخص خواهد شد.
تاثیر حجم مبنا در معاملات بورس
گفتیم که از جمله تاثیرات وجود این قانون جلوگیری از کاهش و افزایش ناگهانی قیمت سهام از طریق ساز و کار تعیین کف تعداد سهام مورد معامله است. اما ایراد اصلی حجم مبنا در سهام نیز همین جاست، یعنی تشکیل صفهای خرید و فروش و بلوکه شدن مقدار زیادی سرمایه که شاید با دادوستد در نمادهای دیگر موجب رونق بیشتر بازار سرمایه میشد.
در این صورت اگر سرمایهگذاری که در صف فروش سهم خود قرار دارد به شدت نیاز به پول داشته باشد مجبور خواهد شد سهام خود را به صورت وکالتی و با قیمتی کمتر به سرمایهگذاری دیگر واگذار کند و این یعنی برهم خوردن روال و روانی بازار سرمایه و ضرر سرمایهگذاران. همینطور اگر تشکیل صف فروش و اصطلاحا قفل شدن نماد همزمان شود با تشکیل جلسات مجمع و توقف نماد، قیمت سهم به قدری کاهش خواهد یافت که به تعادل برسد و این یعنی برهم خوردن هدف تعیین حجم مبنا و ناکارآمد شدن آن.
با این حال اگر این قانون همانطور که باید و در یک شرایط معمولی و ایدهآل عمل کند، در شرایط قیمتگذاریها تاثیر مثبتی خواهد داشت و موجب میشود یک نفر و با خرید و فروشی جزئی نتواند در روند قیمتها تاثیر بگذارد و به این طریق از ضرر و زیان افراد زیادی جلوگیری میکند.
این مقاله سعی شد تا حجم مبنا و قوانین و محاسبات آن به زبان ساده معرفی شود. به طور کلی دانستیم حجم مبنا، حداقل میزان معاملات یک شرکت در یک روز است، برای دریافت مجوز اعمال تغییرات مجاز در قیمت سهامها و در پایینتر از این حجم، این عدد نیز در قیمتگذاری تاثیرگذار خواهد بود. همچنین با میزان آن برای شرکتهای مختلف و با میزان سرمایهی متفاوت آشنا شدیم. با این حال شما میتوانید برای آشنا شدن و آگاهی از میزان حجم مبنا با شرکت کارگزاری سرمایه و دانش تماس گرفته و از خدمات این شرکت بهره ببرید.
حجم مبنا در بورس چیست + فیلم آموزش حجم مبنا
حجم مبنا در بورس؛ تاثیرات حجم مبنا در معاملات بازار سرمایه
شما میتوانید سرفصل مدنظر خود از فهرست محتوای این مقاله انتخاب کنید تا به قسمت مربوطه هدایت شوید:
- حجم مبنا از چه تاریخی به جریان افتاد؟
- توضیح آسان حجم مبنا در بورس
- تاثیر حجم مبنا در معاملات روزانه
- راههای مشاهده حجم مبنا در یک سهم
- چطور می توان حجم مبنا را محاسبه کرد؟
- نکات مثبت و منفی حجم مبنا
ازجمله مواردی که قادر است کنترل بازار سرمایه را به دست بگیرد «حجم مبنا» است. اغلب حجم مبنا در جاهایی که نماینده قانون قصد پیشگیری از دخالت افرادی که از دست بردن در قیمت ها قصد سوء استفاده کردند، کاربرد دارد. هدف از این کار فراهم آوردن بستری مناسب برای قیمت گذاری سهام در بورس است.
تعداد زیادی از صنایع فعال در سرمایه گذاری و اقشار مختلف با دارایی های متفاوت، از سهام هایی در یک شرکت خاص برخوردار هستند. خود کارگزاری ها نیز در دادوستد های گسترده سهام و در بازار مالی فعالیت گسترده دارند.
تنها امکانی که در این بین باعث می شود تا عموم مردم و صنایع مختلف با اطمینان خاطر دست به خرید و فروش سهام بزنند، سازمان بورس و اوراق بهادار است. این سازمان که ناظر اصلی بر اجرای صحیح معاملات بورسی است، دارای زیر مجموعههای متعدد از جمله مجموعه بزرگ فرابورس ایران و شرکت بورسی اوراق بهادار تهران هستند. بنابراین این شرکت بزرگ به همراه زیرمجموعه هایش، با قرار دادن تبصره های قانونی مثل همین حجم مبنا و غیره، از ایجاد خطر برای دارایی های افراد جلوگیری می کنند. در نتیجه بموقع نیز دست هر مداخله گر، در روند قانونی معاملات را کنار می زنند.
حجم مبنا از چه تاریخی به جریان افتاد؟
حسین عبده تبریزی فردی بود که در سال 1382، حجم مبنا را در بازار بورس رابطه حجم معامله و حجم مبنا و سازمان اوراق بهادار به جریان انداخت. طوریکه ابتدا قصد داشتند که همه افراد، 250 روز در سال را به فعالیت بپردازند. پس درصدی هم که قرار بود از تمام سهم های موجود در یک صنعت بورسی معامله شود، به اندازه 15% باشد.
بنابراین برای جریان داشتن هزینه انتهای کار باید به اندازه عدد 0.0006 از تعداد کل سهام شرکت مذکور، حجم مبنای یک سهم در طی یک روز قرار داده می شد. درصد این قانون در سال 1383 تبدیل به 20% شد و میزان حجم مبنا از عدد 0.0006 سهام، به عدد 0.0008 انتقال پیدا کرد.
کاهش 10 درصدی حجم مبنای سهام، در سال 93 اتفاق افتاد، طوریکه این درصد تا روز 12 اسفند 98، به همین میزان ماند و تغییری هم نکرد.
توضیح آسان حجم مبنا در بورس
گاهی در طی یک روز همه سهم های مجاز که در آن صنعت وجود دارند، بصورت خرید و فروش درمی آیند. به نحوی که درصد نوسانات مشخصی که در تمام ساعات آن روز جریان داشته، نوع قیمت گذاری فردای آن روز را برای سهم مورد نظر مشخص کنند. در واقع این ساده ترین تعریفی است که سازمان بورس و اوراق بهادار برای حجم مبنا تعیین کرده است.
حتی قیمت پایانی سهام و حجم مبنا نیز در ارتباط مستقیم با یکدیگر هستند. زیرا حجم مبنا در کمترین مقدار سهم های موجود در یک صنعت می تواند در طول یک روز مورد دادوستد قرار بگیرد. به خاطر این است که توانایی مطلابقت قیمت پایانی یدآید آید آآااخرید و فروش را در محدوده دامنه نوسان، با آخرین قیمت دادوستد شده در آن روز معاملاتی را پیدا می کند. پس در نتیجه میانگین وزنی برای قیمت های معاملاتی، قیمت پایانی را در کل آن روز تشکیل می دهد.
تاثیر حجم مبنا در معاملات روزانه
این تاثیر به این شکل خود را نشان می دهد که وقتی تعداد حجم مبنا، بیشتر از تعداد کل سهم های دادوستد شده قرار داده شود. طوریکه تعداد حجم مبنا از یک میزانی بالاتر نمی رود و در نتیجه به تناسب همه اینها، آخرین قیمت از تغییرات کمتری نیز برخوردار می شود. مثلا اگر عدد 6 میلیون، تعداد حجم مبنای یک سهام بوده و به میزان 3 درصد هم کل دادوستدهای مالی مثبت باشد. در ادامه جریان معاملات هم اگر فقط از تمام سهم های معاملاتی آن روز فقط 2 میلیون خرج شود، بنابراین آخرین نرخ آن روز پایین تر از قیمت نهایی خرید و فروش قرار می گیرد. در نتیجه حجم دادوستد شده در آن روز به میزان حجم مبنا نخواهد رسید. پس با این تفاسیر محدوده آخرین نرخ برای این معامله بصورت مثبت و 1 درصد است.
راههای مشاهده حجم مبنا در یک سهم
آسان ترین و رایج ترین راه برای دیدن حجم مبنا در یک سهم، از طریق سایتی به نام « مدیریت و فناوری بورس تهران TseL» است. پس با ورود به سایت مذکور، براحتی امکان دستیابی به نمادهای درخواستی را دارید. به شکل زیر توجه کنید، این تصویر حجم مبنای بانک تجارت با نماد رابطه حجم معامله و حجم مبنا اختصاصی «وتجارت» را نشان می دهد.
چطور می توان حجم مبنا را محاسبه کرد؟
در شورای عالی بورس مصوبه ای مقرر شده که بر طبق آن صنعت هایی از قبیل پایه بورس ایران، بازارهای 1، یا بازارهای 2 که عدد حجم مبنای آنها، نزدیک به 4 در ده هزار در مقدار سهم های آن شرکت دارد پیاده سازی شود.
حجم مبنای ذکر شده به شکل داینامیک بوده و به عبارتی دیگر حجم مبنای هر تعداد سهمی که وجود دارد، نسبت به نرخ آخرین ساعات روزی که سهام در آن دادوستد شده را اندازه گیری می کنند. سپس نتیجه اش در هفته جدید و ابتدایی ترین ساعت آن روز گذاشته می شود.
بنابراین در صورتی حجم مبنا روند کاهشی می گیرد که هزینه سهم ها بالا باشد و بالعکس اگر حجم مبنا روند رو به بالا داشته باشد، قیمت کمی خواهد داشت.
مواقعی که عدد 1 بیانگر حجم مبنای آن شرکت است
در سال های گذشته و قبل از تصویب و اجرای جدیدترین قانون در رابطه با حجم مبنا، شرکت هایی که در بازار معاملاتی فرابورس بودند، حجم مبنا نداشتند. با این وضعیت عدد 1 به عنوان حجم مبنای آنها محسوب می شد. بنابراین برای اینکه قیمت نوسان بگیرد، باید با هر قیمتی که مواجه شدید، خرید و فروش کنید. این مسئله جدا از بحث حجم معاملاتی است. ولی با این وجود همچنان برای میانگین وزنی، معیار آخرین قیمت است.
مواردی هم در سهم ها وجود دارد که حجم مبنا همان 1 در نظر گرفته می شود، در زیر با چند مورد از آنها آشنا می شوید.
- بروز گره اقتصادی
- خرید و فروش های عمده یا بلوکه شده
- به بیرون درز کردن اخبار خصوصی از طریق شرکت ها
- دامنه نوسان در معامله برای سهام شرکت ها
- هنگاهی که به دلایل متعدد نماد شرکت های حاظر در فرابورس یا حتی بورس دچار توقف شوند.
نکات مثبت و منفی حجم مبنا
پیشگیری از بوجود آمدن قیمت های کاذب از ویژگی های مثبت در حجم مبنا به حساب می آید. البته وقتی صف های معاملاتی به جریان می افتند، به میزان بالا پول بصورت بلوکه درآمده و باعث پایین آوردن حرکت افزایشی و کاهشی نوسانات قیمت می شود.
به عبارتی زمانی هم که سهام خشک شده و حجم معاملات کاهش می یابد، سازمان بورس در یک بازه زمانی مشخص اجازه باز شدن نماد سهام را می دهد، آن هم در حالیکه حجم مبنا و دامنه نوسان را ندارد. از این طریق دادوستدها به جریان افتاده و قیمتهای پیشنهادی هر دو طرف یعنی فروشنده و خریدار، جایگزین هم می شوند.
اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه میشود؟
وجود یک چهارچوب درست و ایده آل در هر زمینه ای باعث نظم و ترتیب می شود در داد و ستد های بورس با استفاده از حجم مبنا به سادگی این نظم و ترتیب اتفاق افتاده است. قابل ذکر است که حجم مبنای هر سهمی متفاوت است و به تعداد کل سهام شرکت بستگی دارد و بر طبق آن محاسبه می شود. حجم مبنا شیب تند روند های صعودی و نزولی را متعادل می کند و هدف اصلی حجم مبنا معقول کردن روند قیمتی سهام شرکت های داخل بورس است در این قسمت قصد داریم درباره حجم مبنا و اتفاقاتی که بعد از پر نشدن حجم مبنا می افتد صحبت کنیم و بگوییم اگر در معاملات یک سهم حجم مبنا پر نشود چه اتفاقی می افتد؟
حجم مبنا در بورس به چه معنی است؟
حجم مبنا به میزان عددی که باید در طول یک روز از هر سهم یا اوراق بهادار به فروش و یا خرید برسد می گویند. در نظر گرفتن حجم مبنا در معاملات یک سهم به این علت است تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود، در واقع وجود حجم مبنا باعث جلوگیری از به وجود آمدن قیمت های کاذب و غیر واقعی می شود. به طور خلاصه و ساده حجم مبنا به کمترین و حداقل تعداد سهام یک شرکت که باید در طول روز، معامله شود و داد و ستد بشود تا قیمت آن سهم، بتوانـد براساس سقف دامنه نوسان، افزایش یا کاهش یابد گفته می شود. با وجود حجم مبنا، سرمایه گذاران مطمئن می شوند که اگر نوساناتی در قیمت سهام رخ داده است به علت خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت است. برای محاسبات قیمت پایانی نماد های فعال در بورس تهران از حجم مبنا استفاده می شود. در ادامه به چیستی قیمت پایانی و قیمت معامله می پردازیم.
در صورتی که حجم مبنا پر رابطه حجم معامله و حجم مبنا نشود چه می شود؟
به زبان ساده اگر در معاملات یک سهم حجم مبنای آن سهم پر نشود، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم کاهش پیدا می کند. اگر در چند روز معاملاتی یک سهم حجم مبنا پر نشود مشکل خاصی بوچود نخواهد آمد، اما اگر معاملات مربوط به یک سهم در سه روز متغیر در قیمت های مثبت و منفی 4 باشد گره معاملاتی ایجاد می شود و برای رفع گره در روز آتی تغییرات قیمت 8 تا 12 درصد مجاز می باشد.
قیمت معامله به چه معناست؟
قیمت معامله در اصل به همان آخرین قیمتی که در تابلو مورد معامله قرار میگیرد گفته می شود.
قیمت پایانی چیست؟
به میانگین وزن معاملات هر سهام در یک روز را قیمت پایانی می گوییم. اما به علت تفاوت در حجم مبنای تعیین شده در فرابورس و بورس تهران، قیمت پایانی آن ها هم باهم متفاوت هستند. باید گفت که اگر حجم مبنای یک سهم با حجم معاملات در یک روز مساوی باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز ذکر شده خواهد بود اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد چه اتفاقی رخ می دهد؟ خب، دیگر نمی توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.
محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟
اکنون حجم مبنای شرکت های پذیرفته شده در بورس، 0.0008 «هشت ده هزارم» است پس اگر به فرض مثال شرکتی 30 میلیون سهم داشته باشد،حجم مبنای این سهم از شرکت 24 هزار است. اگر حجم معاملات در یک روز به اندازه ای باشد که بتواند حجم مبنا را پر کند، قیمت پایانی سهم با میانگین موزون قیمتهای معامله شده برابر می شود ولی اگر حجم مبنا کمتر از مقدار در نظر گرفته شده باشد و یا به اصطلاح حجم مبنا پر نشود، قیمت پایانی نیز به همان اندازه، کم خواهد شد.
نحوه محاسبه حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در فرابورس
حجم مبنا بر اساس قانون و مقرارات سازمان ها تعیین می شود . حجم مبنای شرکت های فرابورس برابر با ۱ است. جهت تغییر قیمت پایانی باید حداقل ۱۰ درصد تعداد سهام کل شرکت مورد معامله قرار بگیرد. این یک درصد برای تمامی یک سال سهم است و باید این عدد را تقسیم بر تعداد روزهای کاری کنیم که 250 روز می شود و تقسیم یک درصد در 250 عددی که بدست می آید ۰٫۰۰۰۴ است و برای محاسبه حجم مبنا باید تعداد سهام کل شرکت * ۰٫۰۰۰۴ شود.
تغییر حجم مبنا
در مباحث قبل اشاره به افزایش سرمایه کردیم و گفتیم که شرکت ها به دلیل نیاز به تامین مالی از روش های گوناگون اقدام به افزایش سرمایه می کنند که با این افزایش سرمایه تمامی سهام های شرکت دستخوش تغییرات میشود پس حجم مبنای سهم آن ها هم باید تغییر کند و به روز شود.
رابطه حجم معاملات و حجم مبنا
حجم معاملات یک سهم هیچ تاثیری بر حجم مبنا و قیمت پایانی سهم یک شرکت ندارد.در اصل حجم معاملات در قیمت معامله تاثیری ندارد به این معنی که اگر حتی ۱ سهم مورد معامله قرار بگیرد قیمت معامله تغییر خواهد کرد.
امیدواریم با خواندن این متن کوتاه به خوبی متوجه شده باشید که اگر حجم مبنا پر نشود چه می شود.
حجم مبنا | حجم مبنا در بورس چیست؟
یکی از اصطلاحات رایج در بازار سرمایه حجم مبنا میباشد که سرمایهگذاران به آن توجه بسیاری دارند زیرا بهنوعی مشخصکننده قیمت سهم در روز کاری بعد است. حجم مبنا نهتنها در بازار بورس ایران بلکه در بورس سایر کشورها چون فرانکفورت، توکیو، شانگهای نیز مورد استفاده قرار میگیرد و ابزاری جهت پیشگیری از مصائب بازار و کنترل انجام فعالیت میباشد.
حجم مبنا هیجانات کاذبی که در بازار ایجاد میشود را نیز کاهش میدهد. هدف ما از تهیه این محتوا این است که بگوییم حجم مبنا در بورس چیست؟
در این محتوا ابتدا خواهیم گفت حجم مبنا چیست و چه کاردی دارد و بعد به بررسی مزایا و معایب حجم مبنا خواهیم پرداخت.
حجم مبنا در بورس چیست؟
بهطورکلی به تعداد سهام معامله شده یک شرکت، حجم گفته میشود.
تعریف حجم مبنا به حداقل تعداد سهام معاملاتی گفته میشود که جهت اعمال درصد تغییر باید در روز معاملاتی معامله شود.
در بورس نیز حجم مبنا از رشد یا کاهش ارزش بیرویه قیمت سهام جلوگیری میکند و بهنوعی کنترل کننده قیمت محسوب میشود.
حال به سراغ تعریف حجم مبنا در بورس میرویم. حجم مبنا در بورس چیست؟ این مفهوم از سال 1382 به بازار بورس ایران اضافه شد.
در بورس نیز به حداقل تعداد سهامی که در طول روز معاملاتی، شرکت موظف به معامله آن ها میباشد تا قیمت سهم بتواند در حداکثر و حداقل دامنه مجاز نوسان پیدا کند، حجم مبنا در بورس گفته میشود.
تعداد سهامی که در طول دوره معاملاتی (در یک بازه زمانی مشخص) معامله (خریدوفروش) میشوند حجم مبنای سهام گفته میشود.
اگر به زبان ساده بخواهیم توضیح دهیم که تعریف حجم مبنا چیست؟ با یک مثال توضیح میدهیم.
زمانی که شما کالایی را به قیمت بالا از یک فروشنده خریداری میکنید، این امر موجب افزایش قیمت کالا در بازار نمیشود، زیرا حجم کالای خریداری شده با قیمت بالا محدود است. اما فرض کنید که طیف وسیعی از افراد کالا را به قیمت بالا خریداری کنند، چون حجم معاملات افزایش پیدا میکند موجب افزایش قیمت کالا خواهد شد.
در بازار سهام هم حجم مبنا ابزاری است که مشخص کند اگر تعداد خریداران سهم به قیمت بالا یا فروشندگان به قیمت پایین کم باشد، قیمت سهم تحت تأثیر قرار نگیرد و بر مثبت یا منفی بودن سهم خللی ایجاد نکند.
فرمول حجم مبنا
در محاسبه فرمول حجم مبنا روزهای کل سال را در نظر نمیگیریم بلکه روزهای کاری که 250 روز است باید در نظر گرفت، چون در تمامی روزهای سال معامله صورت نمیگیرد.
حجم مبنا در شرکتهای بورسی 0.0008 تعداد سهام شرکت و برای سهام شرکتهای فرابورسی 1 در نظر گرفته شده است.
علت اینکه حجم مبنای شرکتهای فرابورسی 1 در نظر گرفته میشود، به این دلیل است که در سهام فرابورسی هر میزان سهام که معامله شود با هر قیمتی، حجم مبنا در نظر گرفته نمیشود و قیمت پایانی را بر اساس میانگین وزنی در نظر میگیرند.
برای آنکه تغییرات قیمت در سهم اعمال شود، حداقل تعداد سهام قابل معامله طبق فرمول زیر محاسبه میشود:
250 روز کاری / 20درصد تعداد سهام =حجم مبنا
زمانی که شرکت افزایش سرمایه میدهد، حجم مبنای آن با توجه به تعداد سهام جدید محاسبه میشود.
مزایا و معایب حجم مبنا
تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی برای همه افراد مشخص است اما حجم مبنا مزایا و معایبی دارد.
حجم مبنا از نوسانات و هیجانات کاذب و حرکات یکباره در روند قیمت سهم جلوگیری خواهد کرد.
از معایب آن این است که با تشکیل صف (خرید یا فروش) نوسان قیمت در روند صعودی یا نزولی کند میشود که موجب بلوکه شدن مقدار پول زیادی میشود.
اما در زمانی که سهم خشک شده است یعنی حجم معاملاتش بسیار کم میشود، سازمان بورس در یک روز و در یک محدوده زمانی مشخص نماد را بدون محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا باز میکند تا عرضه و تقاضای خریداران و فروشندگان قیمت قابل معامله را مشخص کند.
حجم مبنا را چگونه متوجه شویم؟
حجم مبنای سهام را از سایت مدیریت و فناوری بورس تهران میتوانید مشاهده کنید. پس از آنکه نماد مورد نظر را جستوجو کردید، صفحهای مانند تصویر زیر نمایش داده میشود که تابلوی سهم میباشد. از قسمت مشخص شده در کادر میتوانید حجم مبنا را مشاهده کنید.
رابطه حجم معاملات و حجم مبنا
قیمت پایانی باتوجه به میانگین وزنی قیمت در طی روز معاملاتی تعیین میگردد.
در صورتی که حجم مبنا برابر با حجم معاملات باشد، قیمت پایانی طبق میانگین موزون قیمت محاسبه میشود و همان در سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران ثبت میشود.
اگر حجم معاملات از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسب از قیمت سهم کم یا زیاد میشود و قیمت پایانی نیز باتوجه به همین امر محاسبه و در سامانه معاملات ثبت میگردد.
نتیجهگیری
سازمان بورس بهمنظور کاهش ریسک و هیجانات در بازار حجم مبنا را بهعنوان ابزاری برای کنترل ریسک سهامداران در نظر گرفته است. در این مقاله به سوال حجم مبنا در بورس چیست؟ پاسخ دادیم و بررسی مزایا و معایب این ابزار پرداخته شد و راهکار سازمان بورس برای رفع معایب آن را نیز ذکر کردیم.
فرمول محاسبه حجم مبنا در شرکتهای بورسی با توجه به تعداد سهام قابل معامله شرکت محاسبه میگردد اما برای سهام فرابورسی حجم مبنا یک است که علت آن را هم ذکر کردیم.در مقاله ای دیگر با مفهوم حجم معاملات در بورس آشنا شوید.
رابطهی حجم معامله و قیمت در بورس چگونه است؟
فراگرفتن تحلیل تکنیکال و استفاده از آن میتواند کمک بزرگی برای سرمایهگذارانی باشد که میخواهند در نقاط خوبی وارد سهم شده و در بهترین زمان ممکن از آن خارج شوند. عموماً تحلیل گران نه با یک نشانه که پس از دریافت چندین نکتهی مثبت در خصوص شرایط مناسب برای خرید، وارد یک سهم میشوند. یکی از روشهایی که در تحلیل سهام بسیار حائز اهمیت است استفاده از حجم معاملات است که معاملهگران تازهوارد بازار معمولاً از آن غافلاند. در این مقاله به بررسی انواع قیمت، حجم معاملات و دلایل اهمیت آن و نحوهی استفاده از آن در معاملات خود میپردازیم.
انواع قیمت در بورس
همانطور که در معاملات خود و نیز در تابلوی معاملاتی مشاهده کردهاید انواع مختلفی از قیمت وجود دارد که هرکدام کارایی خود را دارد اما چون مبنای کلی بازار بر قیمت پایانی است، ما نیز هر جا اسمی از قیمت آوردیم منظورمان همان قیمت پایانی است. قیمت پایانی یک سهم قیمتی است که مبنای معاملات روز معاملاتی بعدی قرار میگیرد.
در واقع قیمت پایانی خود با مفهوم حجم معاملات پیوند عمیقی دارد زیرا که در شکلگیری آن تأثیرگذار است. باید بدانیم محاسبه قیمت پایانی در دو حالت انجام میشود. ۱ حجم سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد. ۲ حجم سهام معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد. حجم مبنا تعداد سهام مقرر شده از سمت سازمان بورس است که باید در هر روز معاملاتی جابهجا شود. اگر حجم معاملات از حجم رابطه حجم معامله و حجم مبنا مبنا کمتر باشد در این شرایط بر قیمت معامله برای روزهای آتی اثرگذار خواهد بود.
حجم معاملات چیست؟
به بیان ساده حجم معاملات به مجموع تعداد کل سهمهای جابهجا (معامله) شده در یک نماد معاملاتی گفته میشود. حجم معاملاتی در تمامی بازارهای بورسی یا قراردادی کاربرد دارد. برای مثال فرض کنید که سهام abc دارای ۲ معامله است. سرمایهگذار اول ۴۰۰ سهم و سرمایهگذار دوم ۳۰۰ سهم از سهام abc را خریدهاند. پس حجم معاملات abc تا این لحظه برابر ۷۰۰ خواهد بود. حجم معاملات را میتوان برای کل معاملات بازار در تمام نمادها نیز محاسبه و استفاده نمود. یکی دیگر از مواردی که دارای اهمیت است و در برخی موارد کاربردی است، حجم معاملات در هر قیمت است که واکنش فعالین بازار در آن قیمت را بهتر نمایش میدهد.
اهمیت رابطه حجم معامله و قیمت سهام
حجم معاملات نهتنها در بازار بورس ایران بلکه در بیشتر بازارهای مالی سراسر دنیا دارای اهمیت زیادی است. باید این نکته را در نظر بگیریم که حجم معاملات دارای ارجحیت بیشتری نسبت به قیمت معاملات است. اما افزایش یا کاهش این حجمها به چه معناست؟ ممکن است تصور کنید افزایش حجم معاملات نشانهٔ فروش سهم است اما باید تأمل بیشتری در این زمینه داشته باشیم. توجه به نمودار قیمت سهم کاری است که باید در این شرایط انجام دهیم زیرا که مثلاً ممکن است با افزایش قیمت حجم معاملات کاهش یابد که علامتی است که به ما میگوید حرکت صعودی سودسازی در پیش نداریم. همانطور که اگر حجم و قیمت سهم همزمان افزایش یافت میتوانیم منتظر تغییرات مثبتی برای سهام خود باشیم.
همچنین اگر قیمت در سطوح پایینی و یکروند نزولی باشد و با افزایش حجم روبرو باشیم، نوید تغییر روند و یک رشد خوب را میدهد؛ بنابراین بررسی همزمان حجم معاملات و قیمتها بسیار حائز اهمیت است.
رابطهی حجم معامله و قیمت و سایر پارامترها
حجم معاملات از جمله موارد با اهمیتی است که بر روی پارامترهای مختلفی اثرگذار است. توجه مداوم به حجم معاملات برای استنتاج نتایج صحیح در خصوص مؤلفههایی که در ادامه مطرح خواهیم کرد الزامی است و این درست همان نکتهای است که وجه افتراق میان معاملهگران حرفهای و معاملهگران مبتدی است.
• نقدشوندگی
نقدشوندگی را میتوان سرعت تبدیل داراییها به پول نقد ضمن درنظرگرفتن هزینههای مبادلاتی دانست. مطابق تعریف، نقدشوندگی یکی از مسائل بسیار بااهمیت در خصوص هر سرمایهگذاری است و یکی از مؤلفههایی است که در مقایسهی بازارهای سرمایهگذاری با یکدیگر از آن استفاده میشود. اما برای پیبردن به میزان نقدشوندگی یک سرمایهگذاری میتوان از حجم معاملاتی آن کمک گرفت و به وسیلهی آن شرایط یک سرمایهگذاری را در پارامتر نقدشوندگی سنجید. هرچه حجم معاملهها بیشتر باشد نشاندهندهی آن است که میزان نقدشوندگی سهام نیز بیشتر خواهد بود. سهمی که نقدشوندگی مناسبی داشته باشد بیشتر موردتوجه سرمایهگذاران قرار گرفته و بنابراین با بهبود حجم معاملاتیاش، ورود و خروج به آن سهلتر خواهد بود و سرمایهگذاران در صفوف عریضوطویل خریدوفروش با مشکل مواجه نخواهند شد.
• حباب بازار
اگر سهمی نوسانات نامنظم و بدون دلیل مناسب بنیادی داشته باشد، بیاعتمادی مردم و سرمایهگذاران را در پی خواهد داشت. با بیاعتمادی مردم و خروج سرمایه از سهم و سوق سرمایهی مردم به بازارهای رقیب، کاهشهای محسوسی در حجم معاملات احساس خواهد شد. بدین ترتیب در شرایطی که بازاری رشد قیمتی را دارد اما همزمان خروج پول را هم تجربه میکند و با افت حجم همراه است، این پیام را متبادر میکند که بازار یا سهم مدنظر دارای حباب قیمتی است.
بهطورکلی باید در نظر داشته باشیم که بررسی رابطه قیمت و حجم در بازههای زمانی مختلف، متفاوت خواهد بود. یعنی تحلیل رابطهی این دو وابسته به شرایط است اما میدانیم که بهتر است بازههای زمانی بلندمدتتری برای بررسی اثرگذاری این دو عامل بر هم در نظر بگیریم. زیرا که در کوتاهمدت ممکن است هر یک تحت شرایط خاصی دستخوش تغییرات گردد.
بهبود معاملات با استفاده از حجم
یکی از مفاهیم بااهمیت در خصوص سرمایهگذاری در هر بازاری روند آن بازار است. هر سرمایهگذاری باید بتواند روند بازاری که قصد سرمایهگذاری در آن دارد را شناسایی کرده و مطابق با آن اقدام به سرمایهگذاری در بازار مدنظر خود کند.
پس از تشخیص روند مسئلهی حائز اهمیت دیگری که موضوعیت پیدا خواهد کرد، بحث قدرت روند است. میزان قدرت روندها ارتباط تنگاتنگی با ادامهدار بودن آنها از منظر زمانی دارد؛ بنابراین شناسایی قدرت و ضعف روند نیز بسیار حائز اهمیت خواهد بود. برای شناسایی قدرت و ضعف روند یکی از مواردی که کمک بسیار زیادی خواهد کرد، مسئلهی مربوط به حجم معاملات است. قدرت یا ضعف روندها اطلاعاتی است که از بررسی حجم معاملات قابلمشاهده است. ما نیاز به شناسایی حرکتهای قوی و ورود به آنها داریم. اگر بازار روندی ضعیف داشته باشد آنگاه شناسایی معکوس شدن بازار، ارزشمند خواهد بود.
بنابراین میتوان گفت توجه به حجم معاملات و ارتباط آن با قیمت در هر شرایطی برای بهبود معاملات کمککننده خواهد بود.
• تأیید روند
بازاری که درحال رشد یا نزول روند دار و قدرتمند است، حجم معاملاتی بالایی خواهد داشت. بیشتر شدن خریداران و افزایش حجم معاملات کمک شایانی به صعود قیمتها خواهد داشت البته که برعکس این قضیه نیز صادق است و بازار رو به نزول نیز با افزایش فشار فروش ریزش شارپ تری را تجربه میکند.
اگر در روند صعودی شاهد کاهش حجم معاملات باشیم نشان کمشدن جذابیت آن نماد خواهد بود. پس بهطورکلی روند قوی سهم عموماً با حجم معاملاتی بالا همراه است.
• اشباع حرکت و حجم معاملات
گاهی در بازار، سرمایهگذارانی وجود دارند که مدت زیادی است صبر کردهاند. این افراد هنگامیکه در رشد بیشتر و دریافت سودهای بالاتر شک دارند، ممکن است با اقدام به معامله جهت بازار را معکوس کنند.
در بازارهای دارای روند چه صعودی و چه نزولی پس از مدتی قیمتها اشباع میشود. اشباعها حرکاتی هستند که با افزایش حجم معاملات همراه است.
برای مثال هنگامی که بازار نزولی است فشار زیادی بر سرمایهگذاران میآید و این ترس و فشار فروش باعث افت بیشتر قیمتها و بالاتر رفتن حجم معاملات میشود که نشانهای برای تمام شدن روند نزولی است.
• تاریخ حجم معاملات
یکی از جملات پرکاربرد بورس آن است که تاریخ تکرار میشود، اما حجم معاملات باید مرتبط با تاریخ اخیر باشد. مورد قیاس قراردادن حجم معاملات امروز با معاملات چند دهه قبل کاری غیرمنطقی است و اطلاعات درستی به ما نمیدهد.
جمعبندی پیرامون حجم معامله و قیمت
حجم معاملاتی و رابطهی آن با قیمت یک دانش بسیار حیاتی برای کسانی است که میخواهند سرمایهگذاری کمریسک و دقیقی داشته باشند. سرمایهگذاران حرفهای همواره از این روش استفاده میکنند تا ضعف و قدرت بازار و سهام مد نظرشان را بسنجند. باید به یاد داشته باشیم که استفاده از حجم نه یک روش صرف بلکه یک ابزار کمکی برای تحلیل دقیقتر و اطمینان از وضعیت بازار است. به کمک حجم معاملات میتوانیم نقاط شکلگیری یا تضعیف روندها را بهتر تشخیص دهیم.
دیدگاه شما